Tasiemce pasożytnicze
Playlista:Bezkręgowce
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- jaki jest związek budowy morfologicznej tasiemców z pasożytniczym trybem życia,
- jakie są drogi inwazji płazińców pasożytniczych,
- jakie są sposoby profilaktyki chorób wywoływanych przez wybrane płazińce pasożytnicze,
- jak wygląda cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego i tasiemca nieuzbrojonego,
- jakie jest znaczenie płazińców w przyrodzie i dla człowieka.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Człowiek jest domem dla ponad setki gatunków pasożytów. Są wśród nich okazjonalne, jak kleszcze bardziej zakolegowane, ale pozostające na zewnątrz ciała, jak wszy czy roztocza no i te, które są z nami najbliżej - wewnętrzne jak glisty, przywry czy tasiemce. Według badań, niechciani, wewnętrzni lokatorzy nękają co dziesiątego Polaka ale na przykład tasiemce spotyka się tylko u około 1%. A czy wiesz, że każdy gatunek ssaka ma co najmniej jednego typowego dla swojego gatunku tasiemca? Jak i dlaczego tasiemce tak doskonale przystosowały się do życia wewnątrz cudzego ciała, opowiem Ci w tej lekcji. Z czym kojarzy Ci się nazwa 'tasiemiec'? Z brazylijskim serialem? Pomyśl jeszcze raz. Z tasiemką? Słusznie. Tak właśnie w większości wygląda ciało tasiemca. Jest wąskie, długie na metry i płaskie. Przednia część jest nieco węższa - to główka. Na główce znajdują się bruzdy czepne przyssawki, a czasem i haczyki którymi pasożyt zakotwicza się w jelicie żywiciela, żeby nie dać się stamtąd łatwo usunąć. Za główką jest szyjka. Jej zadaniem jest wytwarzanie członów budujących ciało tasiemca. Każdy nowy człon spycha starsze ku ogonowi pasożyta. Po drodze dojrzewają one i nawet wykształcają własny układ rozrodczy z jądrami i jajnikami. Im dalej od szyjki tym człony są większe i starsze. Te, w których doszło już do rozrodu i wytworzenia jaj, odrywają się od macierzystej jednostki i są wydalane z kałem. Na zewnątrz jaja mogą zakazić kolejnych żywicieli. Obecnie znamy ponad 3400 gatunków tasiemców i wszystkie są doskonale przystosowane do pasożytniczego trybu życia. Nie mają układu pokarmowego ani otworu gębowego. Nie potrzebują ich, ponieważ zanurzone są w pokarmie wypełniającym jelito i chłoną substancje odżywcze całą powierzchnią ciała. Nie mają też narządów oddechowych. Co więcej, są beztlenowcami, ponieważ żyją w środowisku ubogim w tlen. Dzięki grzbieto-brzusznemu spłaszczeniu nawet 10-metrowy tasiemiec mieści się w o wiele krótszym jelicie żywiciela zaś gruby oskórek chroni go przed działaniem soków trawiennych. Długość niektórych gatunków może dochodzić do 20 metrów. Zaraz, zaraz, 20 metrów?! Tego się nie da nie zauważyć. Jak taki intruz może wtargnąć do organizmu gospodarza? No cóż, gdy tam trafia, jest bardzo malutki i spokojnie można go nie zauważyć. Rośnie dopiero w miejscu docelowym. O sposobach na dostanie się tasiemca do wnętrza ciała opowiem, jak już schrupiesz orzeszka. Dla tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego człowiek jest żywicielem ostatecznym. To znaczy, że w ludzkim organizmie pasożyt ten osiąga dojrzałość płciową i rozmnaża się, a w zasadzie produkuje jaja z których wylęgają się kolejne pokolenia. Płazińce są obojnakami. To znaczy, że wytwarzają zarówno jaja, jak i plemniki. Do zapłodnienia jaj dochodzi w dojrzałych członach tasiemca. Człony te okresowo odrywają się od reszty ciała tasiemca i wraz z kałem trafiają na zewnątrz. Tasiemce mają jednak cykl życiowy skonstruowany tak, że ich larwy czyli stadia niedojrzałe płciowo, żyją w innym organizmie - tak zwanym żywicielu pośrednim. Dla tasiemca uzbrojonego żywicielem pośrednim jest świnia a dla nieuzbrojonego - krowa. Zwierzęta zarażają się pijąc zanieczyszczoną jajami pasożyta wodę lub jedząc rośliny na których znajdują się resztki ludzkiego nawozu. Ze spożytego jaja wykluwa się w jelicie larwa która przebija się do naczyń krwionośnych i płynie z krwią do mięśni, gdzie osiada przekształcając się w tak zwany wągier. Wągier to wypełniony płynem pęcherzyk w którym znajduje się główka tasiemca gotowa do inwazji na żywiciela ostatecznego czyli człowieka. Zarażamy się jedząc surowe lub niedogotowane mięso z wągrami. Dlatego tak ważne jest, żeby nie spożywać mięsa z nieznanego źródła. Każde powinno być badane przez weterynarza i odpowiednio ostemplowane. Gdy już trafią do naszego jelita tasiemce, a w zasadzie ich główki z szyjką mają już z górki. Osłonki wągrów zostają strawione, a główki przyczepiają się do ściany jelita. Tam rosną, dobudowując kolejne człony ciała i przekształcając się w dorosłe tasiemce zdolne do produkcji nowych jaj. Cykl zaczyna się od początku. Z jednego dojrzałego członu tasiemca uzbrojonego, może zostać uwolnione aż 100 000 zapłodnionych jaj. Oblicz, ile jaj produkuje dorosły tasiemiec którego ciało składa się z 200 dojrzałych członów. Trochę prostej matematyki... sto tysięcy razy 200, to 20 milionów jaj. Tasiemce są pojęciami przystosowanymi do pasożytniczego trybu życia. Składają się z główki, szyjki oraz szeregu członów, w których zachodzi produkcja jaj. Mają długie, spłaszczone grzbieto-brzusznie segmentowane na człony ciało, a na główce - w zależności od gatunku - wieniec przyssawek a niekiedy też haczyków. Przechodzą rozwój złożony. Larwy żyją w żywicielach pośrednich, takich jak krowy i świnie, a osobniki dorosłe w ciele żywiciela ostatecznego, czyli człowieka. Oddychają beztlenowo. Ten film upłynął pod hasłem "Poznaj swojego wroga". O kilku innych przyjemniaczkach czyhających na twoją nieuwagę dowiesz się z innych filmów tej playlisty.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
