Z tego filmu dowiesz się:

  • jak jest zbudowana cząsteczka ozonu,
  • co to jest alotropowa odmiana tlenu,
  • jak powstaje ozon w przyrodzie i jakie ma właściwości,
  • gdzie naturalnie występuje ozon,
  • czym jest dziura ozonowa,
  • jakie znaczenie ma ozon dla życia na Ziemi.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Francuski reżyser François Ozon stał się znany dzięki filmowi pod tytułem „8 Kobiet”. Ten film będzie o innym ozonie. Jednak tak jak w filmie francuskiego reżysera mamy tu potrójny związek bohatera o dwóch twarzach Mroźną pogodę, zabójstwo i rozwiązano zagadkę. Ozon to cząsteczkowa odmiana tlenu. Jak już wiesz tlen to jeden z dwóch głównych gazów atmosferycznych niezbędny nam do oddychania. Występuje w formie cząsteczek zbudowanych z dwóch atomów połączonych wiązaniem kowalencyjnym. Ozon, w odróżnieniu od zwykłej cząsteczki składa się z trzech atomów tlenu. Jest tak niestabilny, że potrafi wybuchnąć. Od zwykłego tlenu różni się również tym że ma wyraźny ostry zapach oraz tym, że jest bardzo szkodliwy dla istot żywych. To jeden z najlepszych środków do dezynfekcji. Nie należy szukać z nim kontaktu. Ozon ma jednak podwójną naturę. Jest groźny dla życia ale jest też dla niego niezbędny. Rola, którą gra, zależy od tego gdzie się znajduje. W dolnych warstwach atmosfery, w których żyjemy ozon powstaje w wyniku wyładowań atmosferycznych oraz w pobliżu stacji wysokiego napięcia. Jednak najwięcej go tworzy się pod wpływem działania światła słonecznego na zanieczyszczenia powietrza. Ozon jest składnikiem smogu. Światło rozbija cząsteczki gazów zawierających tlen uwalniając z nich pojedyncze atomy tlenu które przyłączają się do dwuatomowych cząsteczek tlenu. Tak powstaje „zły” ozon który niszczy rośliny i naszą skórę. W górnych warstwach atmosfery w stratosferze zahodzi podobny proces. Światło rozkłada cząsteczki tlenu i powstaje ozon. Tu jednak ozon jest dobroczynny. Wprost nie możemy się bez niego obejść. Jest tak cenny że cały świat zmobilizował się żeby go ratować. W 1987 roku państwa całego świata podpisały porozumienie które drastycznie ograniczyło produkcję niektórych substancji zawierających fluor, chlor i brom. Takich, jak rozpuszczalniki do farb Czy czynniki chłodnicze masowo używane w lodówkach i klimatyzatorach. Ponieważ okazało się, że te substancje niszczą ozon stratosferyczny który chroni życie na Ziemi przed niebezpiecznym promieniowaniem ze Słońca. Skala zniszczeń była tak duża że wielkie obszary Ziemi wokół obu biegunów całkowicie straciły tę ochronę. Zjawisko to nazwano dziurą ozonową. Słońce emituje wiele rodzajów promieni. Niektóre z nich są groźne: na przykład ultrafiolet który uszkadza żywe komórki przyspiesza ich starzenie i może wywoływać nowotwory. Ozon w stratosferze pochłania większość tych promieni nie pozwalając im dotrzeć do powierzchni Ziemi. W ten sposób nas chroni. Niestety, ludzkość niechcący wysłała mu zabójcę. Gdy lotne związki fluoru i chloru które uciekły na przykład z uszkodzonej lodówki dotrą do stratosfery powodują rozpad ozonu. Są tylko katalizatorem tej reakcji rozpadu. Same w sobie w niej nie uczestniczą. To sprawia, że jedna cząsteczka takiej substancji może zniszczyć bardzo wiele cząsteczek ozonu. Naukowcy odkryli, że ten proces zachodzi najszybciej w bardzo niskich temperaturach. A w stratosferze najzimniej jest wiosną nad biegunami dlatego dokładnie tam i wtedy rodzą się dziury ozonowe. Bardzo długo było to zagadką. Ozonu w stratosferze jest stosunkowo mało. Gdyby wszystkie jego cząsteczki zgromadzić przy powierzchni Ziemi utworzyły by warstwę o grubości zaledwie 3 milimetrów. Tyle wystarczy, aby chronić całą planetę. Na szczęście od czasu wprowadzenia Protokołu Montrealskiego 1987 roku ozon stratosferyczny stopniowo się odradza. Jego los zależy też od ciebie. Nigdy nie zostawiaj otwartej butelki z rozpuszczalnikiem czy lakierem bo inaczej ta historia nie skończy się dobrze. Ozon to odmiana tlenu złożona z trzech atomów. Przy powierzchni ziemi jest szkodliwy lecz obecny w stratosferze chroni organizmy żywe przed niebezpiecznym promieniowaniem ze Słońca. Substancje zawierające chlor i brom niszczą ten dobroczynny ozon. Nie ma czegoś takiego jak warstwa ozonowa. Ozon jest rozproszony w całej stratosferze. Jak ci się podobał nasz kryminał? Więcej pasjonujących filmów znajdziesz na pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska, Andrzej Pieńkowski

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Andrzej Pieńkowski, Раїса Скорик

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Georges Biard (CC BY-SA)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
rawpixel.com (Licencja Freepik)
Visually us (Licencja Pexels)
Footage3_0 (Licencja Pixabay)
brgfx (Licencja Freepik)
jcax2 (Licencja Pixabay)
FelixMittermeier (Licencja Pixabay)
HumanoideVFX (Licencja Pixabay)
Przykuta (CC BY-SA)
SD-Pictures (Licencja Pixabay)
Yann Forget (CC BY-SA)
Longhair (Domena Publiczna)
JamesDeMers (Licencja Pixabay)
ElasticComputeFarm (Licencja Pixabay)
Hans (Licencja Pixabay)
A1_Moments_AU (Licencja Pixabay)
Brak autora (Domena publiczna)
Clker-Free-Vector-Images (Licencja Pixabay)
JCamargo (Licencja Pixabay)
NASA (Domena Publiczna)
NASA (Domena Publiczna)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg