Z tego filmu dowiesz się:

  • na czym polega reakcja dysocjacji soli,
  • jakie jony powstają w wyniku dysocjacji soli,
  • jak nazywamy aniony i kationy powstające w reakcji dysocjacji.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Halit, minerał, którego głównym składnikiem jest chlorek sodu, w normalnych warunkach tworzy sześcienne kryształy. Jednak przy dużej wilgotności, kiedy powietrze nasycone jest solnym aerozolem, kryształy soli przybierają postać długich włókien. Takie warunki panują w kopalni Wieliczka gdzie powstałe solne twory nazwano włosami Świętej Kingi, patronki solnych górników. Sól kuchenna, czyli chlorek sodu to sól świetnie rozpuszczająca się w wodzie. Nie wszystkie jednak sole są rozpuszczalne. Niektóre po wsypaniu do wody można by mieszać i godzinę. I tak nie udałoby nam się uzyskać klarownego roztworu. Czasami może pomóc nieco ogrzanie bo jak wiesz z lekcji o rozpuszczalności w wyższej temperaturze większość soli ma wyższą rozpuszczalność Jedna sól rozpuszcza się bardzo dobrze druga dobrze, jeszcze inna ciut słabiej a kolejna prawie wcale. Trochę to skomplikowane dlatego na tym etapie edukacji wprowadza się pewne uproszczenia. Sole, a także inne substancje dzieli się na rozpuszczalne trudno rozpuszczalne i nierozpuszczalne. Te ostatnie to takie, które po wsypaniu do wody i zamieszaniu, na oko wcale się nie rozpuszczą co nie oznacza, że nie rozpuszczają się wcale. Jakaś niewielka ilość rozpuszcza się zawsze. Okazuje się że sole w stanie stałym nie przewodzą prądu elektrycznego jednak po rozpuszczeniu w wodzie taki roztwór jest świetnym przewodnikiem. Podczas rozpuszczania soli dzieje się więc z nimi coś, co umożliwia im przenoszenie ładunków. Jeśli pamiętasz lekcje o właściwościach kwasów, przypominasz sobie pewnie że tym czymś jest rozpad na jony czyli proces dysocjacji. Woda podczas rozpuszczania soli rozrywa ich kryształy na kationy metali i aniony reszty kwasowej. Dlaczego? Ponieważ w rozpuszczalnych w wodzie solach występuje wiązanie jonowe lub kowalencyjne silnie spolaryzowane. A w tych nierozpuszczalnych? Wiązanie jest zbyt słabo spolaryzowane, aby polarna woda mogła się dobrać do takiej soli. Dlatego właśnie są one nierozpuszczalne. Zapiszmy teraz proces dysocjacji dla kilku soli. Pierwszy przykład to NaCl. Warto zacząć od zapisania wartościowości metalu i reszty kwasowej. Ułatwi nam to dalszą pracę. Sód jest jednowartościowy, chlor także. Pod wpływem wody sól rozpada się na kation sodu o wartości równej wartościowości metalu i anion chlorkowy. Tu także liczba minusów pokrywa się z wartościowością chloru w soli. Mamy 1 plus i 1 minus czyli łączny ładunek jonów jest równy 0. Tak, jak w wyjściowej soli. Wszystko się zgadza. Jako drugą sól zdysocjujemy PbNO3 dwa razy wzięte, czyli azotan 5 ołowiu 2. Reszta kwasowa jest tu jednowartościowa bo pochodzi od jednoprotonowego kwasu HNO3 Ołów jest dwuwartościowy o czym informuje nas dwójka za nawiasem. Pod wpływem wody sól ta dysocjuje na dwudodatni kation ołowiu i dwa aniony NO3 minus które podczas dysocjacji pozostają w całości. Kolejny przykład to K3PO4 czyli fosforan V potasu. Myślę, że z tą dysocjacją poradzisz już sobie samodzielnie. Pamiętaj tylko, że grupę PO4 traktujemy tu jako całość i nie rozpada się ona podczas dysocjacji. Udało się? To muszę nadgonić. Ta sól dysocjuje na trzy jednododatnie kationy potasu i anion fosforanowy 5 o ładunku 3 minus. Dla soli uznawanych za nierozpuszczalne proces dysocjacji jest tak znikomy że na tym etapie edukacji zapisujemy po prostu, że dysocjacja nie zachodzi. Wiesz już, że jedne sole rozpuszczają się lepiej inne gorzej, a jeszcze inne prawie wcale. Wiesz też, że sole to liczna grupa związków. Skąd więc masz wiedzieć które z nich można zaliczyć do której grupy? A co za tym idzie, jak poprawnie zapisać proces ich dysocjacji? Aby ułatwić to zadanie, w każdym podręczniku chemii znajduje się tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków. Są w niej umieszczone kationy metali i kation amonowy, i aniony reszt kwasowych oraz anion wodorotlenowy, z których zbudowane są poszczególne sole i wodorotlenki. Chcąc znaleźć na przykład rozpuszczalność węglanu wapnia, musimy znaleźć kation wapnia i anion węglanowy, i jak w grze w statki poszukać pola odpowiadającego tej soli. Widzimy, że węglan wapnia jest solą praktycznie nierozpuszczalną w wodzie. Teraz samodzielnie, wspierając się tabelą rozpuszczalności, zapisz równania reakcji dysocjacji następujących soli lub zaznacz, że proces nie zachodzi. Udało się? To sprawdźmy, czy twoje reakcje wyglądają tak samo, jak moje. Jest tak samo? Brawo! Dysocjacja soli to ich rozpad na jony pod wpływem wody. Powstają dodatnie kationy metali lub kation amonowy i ujemne aniony reszt kwasowych. Dysocjacja za nami. Jeśli masz ochotę na kolejne solne wyzwania, czekamy na Ciebie na pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Doświadczenia: Zofia Borysiewicz, Angelika Apanowicz

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Didier Descouens (CC BY-SA)
Piotr Sosnowski (CC BY-SA)
Rocker1984 (CC BY-SA)
MacQtosh (CC BY-SA)
Grzegorz Czarnic (Domena Publiczna)
maraexsoft (Licencja Pixabay)
1258271 (Licencja Pixabay)
Walkerma (Domena publiczna)
Aleksander Sobolewski (CC BY-SA)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Leiem (CC BY-SA)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Concord Consortium (Licencja MIT)
PhET Interactive Simulations, University of Colorado at Boulder (CC BY)
nastya_gepp (Licencja Pixabay)
422737 (Licencja Pixabay)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)
Clker-Free-Vector-Images (Licencja Pixabay)
mangsaabguru (Licencja Flaticon)
mynamepong (Licencja Flaticon)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg