Z tego filmu dowiesz się:

  • jak zbudowane są alkany,
  • co to jest szereg homologiczny,
  • jaki jest wzór ogólny alkanów,
  • gdzie występują alkany,
  • jak nazywają się i jakie wzory chemiczne mają najważniejsze alkany.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Najprostszy z alkanów, metan stanowi ponad 15% rocznej emisji gazów cieplarnianych. Mniej więcej 1/3 pochodzi z torfowisk i bagien 1/3 powstaje przy przetwarzaniu węgla i ropy naftowej, a za pozostałą 1/3 odpowiadają wysypiska śmieci i... bekające krowy w mniejszym stopniu także inne przeżuwacze. O metanie i innych alkanach dowiesz się w tym filmie. W tej lekcji opowiem Ci o węglowodorach nazywanych alkanami. W cząsteczce każdego węglowodoru atom węgla jest czterowartościowy czyli ma 4 wiązania, do których przyłączają się atomy węgla i wodoru. Najprostszym z alkanów jest metan. Składa się on z jednego atomu węgla i czterech atomów wodoru: pierwszy drugi trzeci i czwarty. Wzór sumaryczny metanu to CH4. Drugi alkan, etan, ma w cząsteczce 2 atomy węgla połączone pojedynczym wiązaniem. Każdy węgiel ma wolne jeszcze trzy łapki do których przyłącza atomy wodoru: pierwszy drugi trzeci czwarty piąty i szósty. Wzór sumaryczny etanu to zatem C2H6. Kolejny alkan, propan, ma trzy atomy węgla w cząsteczce. Jak myślisz, ile przyłącza atomów wodoru? Masz rację. Osiem. Pierwszy, drugi, trzeci, czwarty, piąty szósty, siódmy i jeszcze ósmy. Wzór sumaryczny propanu to C3H8. Czy na podstawie powyższych wzorów potrafisz policzyć, ile atomów węgla i wodoru będzie miał następny alkan? Jasne! O jeden atom węgla i dwa atomy wodoru więcej czyli jego wzór to: C4H10. Jest to butan. Dobrze nam idzie. W takim razie policz jeszcze ile atomów węgla i wodoru będzie miał następny w kolejce pentan. Pentan ma pięć atomów węgla i 12 atomów wodoru. Jego wzór to C5H12. Każdy następny alkan będzie miał o jeden atom węgla i dwa atomy wodoru więcej od poprzedniego. Taki szereg związków o wzrastającej stopniowo liczbie atomów węgla i wodoru, w którym każdy następny różni się od poprzedniego o grupę CH2, nazywamy szeregiem homologicznym. Wzory sumaryczne dla poszczególnych alkanów możemy również obliczyć, stosując tak zwany wzór ogólny. Jeśli przyjmiemy że liczbę atomów węgla oznaczymy jako n to liczbę atomów wodoru w alkanach określamy jako 2n plus dwa. Oprócz wzorów strukturalnych i sumarycznych możemy stosować także wzory półstrukturalne. Zaznacza się w nich tylko połączenia między atomami węgla, natomiast nie rozpisuje się odchodzących od atomów węgla wiązań do atomów wodoru. W przypadku etanu wygląda on następująco: CH3-CH3. Jak będą wyglądały wzory półstrukturalne kolejnych alkanów? Dla propanu to CH3 CH2 CH3. Dla butanu: CH3 CH2 CH2 CH3. I dla pentanu: CH3 CH2 CH2 CH2 CH3. W tej postaci dobrze widać, jak kolejne alkany w szeregu homologicznym wydłużają się o grupę CH2. Aby łatwiej zapamiętać nazwy pierwszych czterech węglowodorów, można posłużyć się wierszykiem: metan, etan, propan, butan rozbawiony orangutan. Alkany to węglowodory nasycone o wzorze ogólnym CnH2n plus 2. Pierwszych 5 alkanów w szeregu homologicznym to metan, etan propan, butan i pentan. Jeśli fajnie rysowało ci się ze mną alkany obejrzyj koniecznie inne filmy z tej playlisty i nie bądź samolubny. Puść ten film w świat!

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Agnieszka Opalińska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

thejakesmith (Licencja Pixabay)
creozavr (Licencja Pixabay)
ptra (Licencja Pixabay)
Iwona_Olczyk (Licencja Pixabay)
AhmedWassim (Licencja Pixabay)
Ben_Kerckx (Licencja Pixabay)
WikimediaImages (Licencja Pixabay)
WikimediaImages (Licencja Pixabay)
WikimediaImages (Licencja Pixabay)
WikimediaImages (Licencja Pixabay)
WikimediaImages (Licencja Pixabay)
WikimediaImages (Licencja Pixabay)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg