Alkohole, wzory, nazwy i właściwości
Playlista:Pochodne węglowodorów
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- co to są alkohole,
- jaki jest wzór ogólny alkoholi,
- jakie są pierwsze cztery alkohole w szeregu homologicznym,
- jak tworzymy wzory i nazwy alkoholi,
- jakie właściwości ma etanol i metanol,
- jak zachodzi spalanie alkoholi.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Dymitr Mendelejew, twórca układu okresowego pierwiastków
ma i inne zasługi.
Znana anegdota, głosi że życie zawdzięczał mu
kierownik rosyjskiej wytwórni wódek
oskarżony o kradzież alkoholu.
Dzięki Mendelejewowi i jego odkryciu kontrakcji objętości, udało się wyjaśnić
wódczane manko w fabryce.
Otóż mieszając 50 litrów czystego spirytusu
z 50 litrami wody
nie otrzymamy 100 litrów wódki, tylko około 97.
W każdej apteczce znajdzie się chyba spirytus salicylowy do odkażania ran.
Spirytus salicylowy
to 2% roztwór kwasu salicylowego
w alkoholu etylowym i wodzie.
Alkohol etylowy używany tu jako rozpuszczalnik
powszechnie nazywa się po prostu alkoholem
albo etanolem.
Nie jest to jednak jedyny alkohol
ani najprostszy.
W tej lekcji opowiem ci nieco o alkoholach ich otrzymywaniu i właściwościach.
Najprostszym z alkoholi jest metanol.
Jego nazwa pochodzi od nazwy pierwszego alkanu, czyli metanu
do którego dodajemy końcówkę -ol.
Tak jak metan, metanol posiada 1 atom węgla
który tworzy 4 wiązania. Tyle, że do jednego z nich zamiast wodoru przyłączamy grupę -OH.
Wzór półstrukturalny metanolu
to CH3OH.
Kolejnym, najbardziej znanym i wspomnianym
już wcześniej alkoholem, jest etanol.
Podobnie jak jego prekursor, etan, ma on
w cząsteczce 2 atomy węgla
połączone wiązaniem pojedynczym.
Analogicznie jak w metanolu, tak i tutaj miejsce jednego atomu wodoru zastępuje grupa -OH
i uzupełniamy pozostałe wodory.
Wzór półstrukturalny etanolu
to CH3-CH2-OH
A możemy go zapisać także jako C2H5OH.
Jak ci się pewnie udało zorientować różni się on od metanolu grupą CH2
podobnie jak w alkanach.
I tak, jak w przypadku alkanów, alkohole też tworzą szereg homologiczny.
Spróbujmy zatem razem narysować wzór i zapisać nazwę kolejnego alkoholu.
Trzecim alkanem jest propan.
Zawiera on trzy atomy węgla połączone ze sobą wiązaniami pojedynczymi.
Zabieramy z propanu jeden atom wodoru
i w to miejsce wstawiamy grupę -OH. Do nazwy alkanu dodajemy końcówkę -ol.
Co otrzymamy?
Propanol o wzorze C3H7OH.
Myślę, że bez problemu, samodzielnie utworzysz wzór i podasz nazwę kolejnego alkoholu.
Brawo! Jest to butanol o wzorze C4H9OH.
Najprostsze alkohole są bezbarwnymi cieczami o charakterystycznym zapachu.
Lepiej nie sprawdzaj ich smaku, bo
nie każdy alkohol ma zastosowanie spożywcze.
Metanol to na przykład silna trucizna która może uszkodzić wzrok
a w dużych dawkach nawet zabić.
Możesz sprawdzić inne właściwości alkoholi.
z wprowadzenia do tej lekcji wiesz że etanol dobrze rozpuszcza się w wodzie
choć zachodzi przy tym zjawisko kontrakcji.
Mówiliśmy o nim w innym filmie.
Podobnie jest z metanolem.
Metanol i etanol są również bardzo dobrymi
rozpuszczalnikami wielu substancji
które nie rozpuszczają się w wodzie.
Mimo obecności grupy wodorotlenowej w cząsteczce, ani metanol, ani etanol nie zmieniają zabarwienia wskaźników chemicznych, co świadczy o tym
że mają odczyn obojętny.
Nie są więc zasadami.
Grupa -OH w zasadach to anion
związany z metalem wiązaniem jonowym.
W alkoholach grupa -OH jest związana z resztą węglowodorową wiązaniem kowalencyjnym, dlatego nie dysocjuje na jony
w wodzie i dlatego alkohol nie jest zasadą.
Metanol i etanol są palne.
Można to zaobserwować, jeśli na przykład zamówisz w cukierni płonące lody.
Spalają się niebieskim płomieniem.
Reakcja spalania zachodzi oczywiście w obecności tlenu, a więc spalanie etanolu
zapiszemy zgodnie z równaniem:
Musimy teraz sprawdzić, czy po obu stronach równania liczby atomów węgla, wodoru i tlenu zgadzają się.
Zacznijmy od węgla.
W etanolu mamy dwa atomy, musimy więc za strzałką, przed CO2 dopisać dwójkę.
Policzmy teraz wodory.
W cząsteczce alkoholu mamy 6 atomów tego pierwiastka, a za strzałką
w cząsteczce wody, tylko dwa.
Żeby wodorów było tutaj również 6
musimy postawić 3 przed cząsteczką wody.
Zostały nam tleny.
Zacznijmy od policzenia tlenów w produktach.
Mamy dwie cząsteczki CO2, czyli 4 atomy tlenu oraz 3 cząsteczki wody, czyli 3 atomy tlenu.
Czyli w sumie 7 atomów.
A ile mamy po lewej?
W cząsteczce alkoholu jest tylko 1 atom tlenu.
Aby po lewej stronie razem było 7 atomów tlenu musimy dostarczyć jeszcze 6 atomów w formie cząsteczek dwuatomowych, a więc przed cząsteczką tlenu dopisujemy trójkę.
Teraz już na pewno samodzielnie zapiszesz
reakcję spalania metanolu.
A teraz sprawdź, czy wyszło ci
tak samo, jak mnie.
Udało się?
Super. Gratulacje!
Ze względu na to, że etanol jest dobrym rozpuszczalnikiem, znalazł on szerokie zastosowanie w medycynie.
Przykładem może być roztwór jodu w alkoholu
znany jako jodyna.
Jest on też rozpuszczalnikiem substancji czynnych w wielu kroplach czy syropach, a także zapachów w perfumach.
Metanol, jako silna trucizna, ma zastosowanie czysto techniczne, najczęściej także jako rozpuszczalnik.
Alkohole to pochodne alkanów, w których
jeden atom wodoru został zastąpiony grupą wodorotlenową -OH.
Przedstawicielami alkoholi są: metanol o wzorze CH3OH i etanol C2H5OH.
Są to rozpuszczalne w wodzie, palne
bezbarwne i lotne ciecze.
Metanol jest silnie toksyczny.
Wiesz już całkiem sporo o alkoholach
a jeśli ta lekcja wzbudziła twoją ciekawość
zapoznaj się z innymi filmami dostępnymi na pistacja.TV
I koniecznie łapka w górę dla alkoholi!
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
