Z tego filmu dowiesz się:

  • co to jest glicerol,
  • jaki jest wzór glicerolu,
  • jaka jest nazwa systematyczna i zwyczajowa glicerolu,
  • co to jest propanotriol,
  • jakie są właściwości fizyczne i chemiczne glicerolu,
  • jak są zbudowane alkohole wielowodorotlenowe,
  • jakie są zastosowania glicerolu.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Wielu zwierzętom glicerol pozwala bezpiecznie przetrwać mroźne zimy. Obniża punkt zamarzania i przechłodzenia płynów ustrojowych. To dzięki niemu chrząszczyk Cucuius claviceps puniceus z rodziny zgniotkowatych, umie przetrwać tęgie mrozy na Alasce. Podczas zimy zawartość glicerolu w tkankach tego owada może przekraczać 50% suchej masy ciała. Czy pamiętasz grupę alkoholi, które omawialiśmy w jednej z naszych lekcji? Poznane już alkohole na przykład metanol i etanol są pochodnymi alkanów, w których jeden atom wodoru zastąpiony jest grupą wodorotlenową -OH. Alkohole, które zawierają jedną grupę wodorotlenową, nazywamy monohydroksylowymi. Są też alkohole, które zawierają więcej niż jedną grupę hydroksylową. Przykładem alkoholu wielowodorotlenowego jest glicerol. Ma on trzy atomy węgla. Do każdego z nich dołączona jest grupa hydroksylowa -OH. Trzy atomy węgla w cząsteczce wskazują że glicerol jest pochodną propanu. Systematyczna nazwa chemiczna tego alkoholu to propanotriol. O węglowodorowym pochodzeniu świadczy pierwszy człon nazwy: propan. Końcówka -triol w nazwie, opisuje obecność trzech grup -OH i świadczy o tym, że jest to alkohol wielowodorotlenowy. Patrząc na wzór półstrukturalny glicerolu warto zapamiętać, że grupy -OH są dołączone do węgli, a nie do wodorów. We wzorze półstrukturalnym po prostu nie pokazuje się wiązań pomiędzy wodorem a węglem, tylko zapisuje się je jako jedną grupę. Wzór glicerolu można też zapisać w postaci C3H5(OH)3 razy wzięte. Glicerol to bezbarwna, gęsta ciecz o słodkawym smaku. Nie ma zapachu. Nie jest toksyczny. Można go znaleźć w produktach spożywczych pod symbolem E422. Popatrz jeszcze raz na cząsteczkę glicerolu. Obecność trzech grup hydroksylowych -OH powoduje, że ten alkohol jest higroskopijny to znaczy, że łatwo chłonie i zatrzymuje wodę. Możesz to sprawdzić, kupując w aptece glicerynę, czyli 85% roztwór glicerolu i mieszając ją z wodą. Ze względu na swoje właściwości propanotriol ma szerokie zastosowania zarówno w przemyśle spożywczym jak farmaceutycznym, kosmetycznym czy wojskowym. Związkami glicerolu są między innymi tłuszcze i dynamit. Jest produktem ubocznym przy wytwarzaniu mydła. Higroskopijność tego związku sprawia że stosuje się go jako zagęstnik do ciast i żelków. Dodatek glicerolu do produktów spożywczych nadaje im też aksamitną strukturę i utrzymuje wilgotność. Zdolność glicerolu do wiązania wody wykorzystuje się także, dodając go do kosmetyków, na przykład kremów do rąk lub pianek do golenia, albo do nawilżających kropli do oczu. Właściwości glicerolu są też wykorzystywane w produkcji leków. Alkohol ten ma właściwości powlekające i kojące, dlatego jest stosowany w syropach na kaszel. Łagodzi podrażnione gardło. Glicerol to alkohol wielowodorotlenowy który zawiera w swojej cząsteczce trzy grupy hydroksylowe -OH. Nazwa systematyczna glicerolu to propanotriol. Ten alkohol wykorzystuje się między innymi w produkcji leków, kosmetyków i żywności. Dzisiejsza kremowa lekcja zakończona sukcesem. Po więcej ciekawostek zapraszam Cię na inne darmowe wideolekcje z chemii na stronie pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Zofia Borysiewicz

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Judy Gallagher (CC BY 2.0)
LHcheM (CC BY-SA)
Expatsiam (Licencja Pixabay)
moakets (Licencja Pixabay)
272447 (Licencja Pixabay)
maciekde (Licencja Pixabay)
ponce_photography (Licencja Pixabay)
stevepb (Licencja Pixabay)
Cjp24 (CC BY-SA)
silviarita (Licencja Pixabay)
Fawaz_Sharif (Licencja Pixabay)
Arcaion (Licencja Pixabay)
puderundpinsel (Licencja Pixabay)
Andrew Dyer (CC BY-SA)
frolicsomepl (Licencja Pixabay)
Friedrich Haag (CC BY-SA)
katerinavulcova (Licencja Pixabay)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg