Kwasy karboksylowe
Playlista:Pochodne węglowodorów
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- co to są kwasy karboksylowe,
- jak tworzymy wzory i nazwy kwasów karboksylowych,
- jakie są nazwy zwyczajowe pierwszych czterech kwasów karboksylowych w szeregu homologicznym,
- gdzie występują kwasy karboksylowe,
- jak jest zbudowana grupa karboksylowa.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Czy kiedykolwiek poparzyłeś się pokrzywą?
A może ugryzła cię mrówka?
Bolało? Piekło? Szczypało?
Mama pewnie pocieszała Cię, że to nic takiego
popiecze tylko chwilę.
Związek zawarty w jadzie mrówek
i włoskach parzących pokrzywy to kwas karboksylowy, zwany mrówkowym.
Nie tylko wywołuje reakcję alergiczną
czyli dostajesz bąbli, ale ma też silne właściwości grzybobójcze.
Dlatego jest stosowany jako konserwant
i dodatek do żywności.
Ma oznaczenie E236.
Ponieważ występuje w organizmach żywych
jest kwasem organicznym.
O takich związkach dowiesz się w tej lekcji.
Kwasy karboksylowe są pochodnymi
węglowodorów, dlatego ich nazwy są podobne
do nazw węglowodorów, od których pochodzą.
Liczba atomów węgla w cząsteczce
przyda nam się do tworzenia nazw kwasów
ale do właściwego zapisania wzoru
musisz poznać jeszcze jedną ważną cechę charakterystyczną
wszystkich kwasów karboksylowych
od których zresztą pochodzi ich nazwa ogólna.
Każdy kwas zawiera co najmniej jedną grupę karboksylową, którą zapisujemy jako COOH.
Grupa ta składa się z jednego atomu węgla
dwóch atomów tlenu i jednego atomu wodoru.
Pamiętaj, że węgiel z grupy karboksylowej
wliczamy do ogólnej puli węgli w cząsteczce.
Zaczniemy od kwasu metanowego.
Zawiera on tylko jeden atom węgla
którego aż trzy łapki zajęte są w grupie karboksylowej.
Dwie przyłączają atom tlenu, a jedna grupę OH.
Tak będzie oczywiście w każdym kwasie karboksylowym
ponieważ każdy ma taką grupę.
Dokończmy wzór kwasu metanowego.
Zostaje mu jeszcze jedna wolna łapka
do której przyłącza wodór.
Wzór półstrukturalny kwasu metanowego to HCOOH.
Weźmy kolejny kwas - etanowy.
Pamiętajmy, że ma 2 atomy węgla w cząsteczce
z których jeden tworzy grupę karboksylową COOH.
Drugi ma wolne jeszcze trzy łapki
do których dopisujemy trzy atomy wodoru.
Ostatecznie wzór półstrukturalny kwasu etanowego to CH3COOH.
Myślę, że ustalenie wzoru kolejnego
propanowego kwasu karboksylowego nie powinno być dla ciebie problemem.
Spróbujmy zrobić to razem.
Zawiera on 3
połączone ze sobą atomy węgla a ten ostatni zajęty jest w grupie karboksylowej.
A do pozostałych dwóch dopisujemy
atomy wodoru, zgodnie z zasadą
że od każdego węgla odchodzą cztery łapki.
Kwas ten możemy też zapisać za pomocą wzoru
półstrukturalnego na dwa sposoby:
CH3
CH2
COOH
lub
C2
H5
COOH.
W tej wersji
tę część kwasu zapisujemy sumarycznie.
Policz, czy w obu zapisanych wzorach
półstrukturalnych mamy taką samą liczbę atomów każdego rodzaju.
Tu mamy 3 węgle
i tutaj też.
Tu jest 6 wodorów
i tu tak samo.
W obu wzorach są też po dwa tleny w grupie karboksylowej. Brawo! Udało nam się.
Tak jak było w poznanych już przez Ciebie
alkanach, alkenach, alkinach oraz alkoholach
które tworzyły szeregi homologiczne
tak i w przypadku kwasów karboksylowych
Każdy następny ma o jeden atom węgla i dwa atomy wodoru, czyli grupę CH2 więcej od poprzedniego.
Wszystkie tworzą więc szereg homologiczny o stopniowo wydłużającym się łańcuchu węglowym.
Niektóre kwasy oprócz nazw systematycznych
mają też nazwy zwyczajowe.
I tak kwas metanowy nazywamy powszechnie
mrówkowym, bo odkryto go w jadzie mrówek
choć występuje też w jadzie pszczół
i pokrzywach.
Mrówka jest mała. Ten kwas ma też najmniejszą cząsteczkę
z poznanych przez ciebie kwasów
łatwo więc tę nazwę zapamiętać.
Kwas etanowy znany jest jako octowy i jest odpowiedzialny za kwaśny smak octu.
Nazwę zwyczajową kwasu propanowego zawdzięczamy jednemu z jego odkrywców
który stwierdził, że jest to najprostszy tłuszcz i nazwał go kwasem propionowym
od greckich słów protos, czyli pierwszy
i pion, czyli tłuszcz.
Dziś wiemy, że się mylił, bo kwas propionowy
nie należy do grupy tłuszczów.
Za nieprzyjemny zapach zjełczałego masła
jest odpowiedzialny kwas masłowy
czyli butanowy.
Teraz zupełnie samodzielnie napisz
wzór kwasu butanowego.
Wzór kwasu butanowego
podobnie jak propanowego możemy zapisać na dwa sposoby.
I ostatnie wyzwanie. Samodzielnie narysuj dwa wzory kwasu pentanowego.
Już? No to sprawdzamy, czy wyszło ci tak samo.
Udało się? Super! Czyli tę lekcję możemy uznać za zaliczoną.
Kwasy karboksylowe są pochodnymi węglowodorów dlatego ich nazwy systematyczne
pochodzą od nazw kolejnych alkanów.
Wszystkie zawierają grupę karboksylową COOH
i tworzą szereg homologiczny.
Ich zwyczajowe nazwy pochodzą od miejsca ich występowania. Na przykład kwas metanowy to kwas mrówkowy
etanowy to octowy.
Pamiętaj, że pistacja to nie tylko wideolekcje ale też zaangażowana społeczność.
Wejdź na nasz profil na Facebooku.
Wypowiedz się. Udostępnij.
Pomóż nam w rozwoju pistacji.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
