Z tego filmu dowiesz się:

  • gdzie żyją płazińce i jaki prowadzą tryb życia,
  • jakie zwierzęta zaliczamy do płazińców i jakie są cechy wspólne tej grupy zwierząt,
  • jakie jest znaczenie płazińców w przyrodzie i dla człowieka.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Czy to mini podróbki tygrysa, czy też barwne płatki kwiatu? A może kolorowe ukwiały? Nic z tych rzeczy. To zwyczajny, a raczej niezwykły, płaziniec podzielony. Skąd to określenie? Otóż stąd, że jest on podzielony bruzdą biegnącą wzdłuż ciała. Gatunek ten posiada kilka wersji ubarwienia a konkretnie trzy różne, dla których dominujące kolory są zawsze identyczne: żółty, czarny i pomarańczowy. Co ciekawe, to tylko ubranko od góry bo niezależnie od tego, czy płaziniec ten bardziej wygląda na oko jak panterka czy kwiatek, to od spodu zawsze jest czarny z pomarańczową obwódką. Zewnętrzne barwy ochronne mają odstraszać drapieżniki. O tym i owym dla wszystkich płazińców dowiesz się w tej wideolekcji. Pewnie przed lekcjami biologii nie zdarzyło ci się oglądać płazińca. Zapewniam, że to tylko dlatego że ich nie szukasz. No i dlatego, że większość z tych które żyją wolno, jest mała. Ma zaledwie parę milimetrów długości. Gdzie można je spotkać? Zacznijmy od wolnożyjących wirków. Ich przedstawiciele - wypławki - zamieszkują wody słodkie: stawy, jeziora a nawet okresowe kałuże. Sporo płazińców zamieszkuje także morza. Takie organizmy nazywamy wolnożyjącymi. Większość jednak to pasożyty. Ukryte w brudnej wodzie, rybach, czy mięsie podstępem atakują organizm gospodarza i zadomawiają się tam, traktując jego ciało jak środowisko życia i źródło pożywienia a także jak... toaletę. Brrrr! Bytujący wewnątrz żywiciela pasożyt zatruwa go bowiem produktami swojej przemiany materii, które usuwa bezpośrednio tam, gdzie się znajduje: do jelita, płuc, krwi czy mózgu gospodarza. Pasożytami wewnętrznymi są między innymi przywry i tasiemce, ale o nich opowiem Ci w innej wideolekcji. W tym filmie przetrawimy podstawowe informacje o płazińcach. Zaraz po orzeszku. Płazińce swoją nazwę zawdzięczają jak się zapewne domyślasz, kształtowi ciała. U większości gatunków jest ono płaskie a w zasadzie silnie spłaszczone grzbieto-brzusznie. Wyraźnie widać gdzie jest wierzch a gdzie spód osobnika. Można też wskazać jego przód i tył a przez środek ciała, od przodu do tyłu przeprowadzić oś symetrii, która podzieli go na dwie lustrzane strony: prawą i lewą które mają się do siebie tak jak nasze rękawiczki. Fachowo mówi się, że płazińce mają symetrię dwuboczną. Ciało płazińców jest też zazwyczaj wydłużone. Niekiedy tak bardzo, że niektóre z wyglądu przypominają taśmę. Pewnie już kojarzysz, skąd wzięła się nazwa jednej z grup płazińców: tasiemce? Osobniki niektórych gatunków tej grupy osiągają długość 12 metrów, choć ich szerokość ledwie przekracza centymetr. A co jest w środku takiego płazińca? Niewiele. Są to zwierzęta nie posiadające nawet jamy ciała. Nie mają też układu oddechowego ani krwionośnego. Mają za to całkiem wydajny układ nerwowy a formy wolnożyjące, dodatkowo całkiem nieźle wykształcone narządy zmysłów, receptory chemiczne, dotykowe i reagujące na światło. Mają też układ wydalniczy i układ pokarmowy choć wyjątkowo nieskomplikowany składa się bowiem w zasadzie tylko z gęby gardła i jelita, które jest ślepo zakończone więc wszystko, co przetrawione, a niezużyte musi być zwrócone tą samą drogą którą weszło - przez gardziel. U pasożytów jelitowych brak jest układu pokarmowego, ale o tym w innej lekcji tej playlisty. Została tam do omówienia jeszcze jedna wcale nie błaha sprawa: rozmnażanie. I tu ciekawostka: płazińce mogą rozmnażać się bezpłciowo. Mogą się zatem dzielić na dwie połowy tak robią wirki, mogą pączkować w praktyce większość zwierząt tej gromady wybiera jednak rozmnażanie płciowe czyli wykorzystuje gamety: jaja i plemniki. Jest przy tym samowystarczalna, bo jeden osobnik wytwarza zarówno jedne, jak i drugie. Może zatem zapłodnić się sam, choć jeśli jest okazja, chętnie wymienia geny z innymi osobnikami swojego gatunku. O takich zwierzętach mówimy że są obojnakami. U wolno żyjących płazińców dzieci zwykle są od razu podobne do rodziców, czyli mamy do czynienia z tak zwanym rozwojem prostym bez postaci larwalnej. Co innego pasożyty tej gromady. Ich rozwój jest skomplikowany i opowiem Ci o nim w innym filmie. Zwykle o płazińcach mówi się w kontekście ich pasożytowania na ludziach i zwierzętach hodowlanych. Są zatem postrzegane jako szkodniki, które poważnie zagrażają zdrowiu, a nawet życiu powodują duże straty w hodowlach ryb, owiec trzody chlewnej i bydła. Są też zagrożeniem dla domowych psów i kotów, a przez nie pośrednio i dla nas. Należy pamiętać o regularnym odrobaczaniu pupili i o tym, żeby po zabawie z nimi dokładnie myć ręce. Przyglądając się bliżej tej grupie zwierząt okazuje się jednak, że i one mają coś pozytywnego do roboty. Na przykład trzymają w ryzach niektóre szkodniki roślin, takie jak stonogi. Na zakończenie tej lekcji mała zagadka: Jak myślisz, dlaczego wypławek ma narząd wzroku, a tasiemiec go nie posiada? Pomyśl o miejscu i trybie życia. Wypławek żyje w otwartych wodach i musi unikać zagrożeń, więc poczucie światła mu się przydaje. Tasiemiec całe życie tkwi w jelicie. Nie ma tam zagrożeń których wzrok pomagałby uniknąć. Płazińce są zwierzętami o wydłużonym dwubocznie symetrycznym i spłaszczonym grzbieto-brzusznie ciele. Należą do nich pasożyty wewnętrzne zwierząt i gatunki wolno żyjące, zarówno wodne jak i lądowe. Płazińce są obojnakami. Mogą też rozmnażać się bezpłciowo. Wolnożyjące mają rozwój prosty pasożytnicze - złożony. Płazińce pokazały nam się dzisiaj z obu stron tej nieciekawej i tej nieco lepszej. O innych obliczach bezkręgowców dowiesz się oglądając pozostałe filmy z tej playlisty.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Dobrawa Szlachcikowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Montaż: Dobrawa Szlachcikowska

Animacja: Dobrawa Szlachcikowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Hectonichus (CC BY-SA 3.0)
Richard Ling (CC BY-SA 2.0)
Bernard DUPONT (CC BY-SA 2.0)
Diego Delso (CC BY-SA 4.0)
Bale R, Neveln I, Bhalla A (CC BY 4.0)
Picturepest (CC BY 2.0)
Valiantsin Konan (Licencja Pexels)
ScienceProfOnline (CC BY 3.0)
Steffen Dietzel (Domena publiczna)
Richard Ling (CC BY-SA 2.0)
Kelly L (Licencja Pexels)
ShotPot (Licencja Pexels)
ROMAN ODINTSOV (Licencja Pexels)
Peter Halasz (CC BY-SA 3.0)
Neely852 (CC BY-SA 4.0)
Jayant kamboj (CC BY-SA 4.0)
Christopher Laumer (CC BY 2.0)
Centers for Disease Control and Prevention (Domena publiczna)
Nanoxyde (CC0)
Thirdman (Licencja Pexels)
Marcos Birck (Licencja Pexels)
Andrew Kota (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
Eduard Solà (CC BY-SA 3.0)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg