Płazińce
Playlista:Bezkręgowce
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- gdzie żyją płazińce i jaki prowadzą tryb życia,
- jakie zwierzęta zaliczamy do płazińców i jakie są cechy wspólne tej grupy zwierząt,
- jakie jest znaczenie płazińców w przyrodzie i dla człowieka.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Czy to mini podróbki tygrysa, czy też barwne płatki kwiatu? A może kolorowe ukwiały? Nic z tych rzeczy. To zwyczajny, a raczej niezwykły, płaziniec podzielony. Skąd to określenie? Otóż stąd, że jest on podzielony bruzdą biegnącą wzdłuż ciała. Gatunek ten posiada kilka wersji ubarwienia a konkretnie trzy różne, dla których dominujące kolory są zawsze identyczne: żółty, czarny i pomarańczowy. Co ciekawe, to tylko ubranko od góry bo niezależnie od tego, czy płaziniec ten bardziej wygląda na oko jak panterka czy kwiatek, to od spodu zawsze jest czarny z pomarańczową obwódką. Zewnętrzne barwy ochronne mają odstraszać drapieżniki. O tym i owym dla wszystkich płazińców dowiesz się w tej wideolekcji. Pewnie przed lekcjami biologii nie zdarzyło ci się oglądać płazińca. Zapewniam, że to tylko dlatego że ich nie szukasz. No i dlatego, że większość z tych które żyją wolno, jest mała. Ma zaledwie parę milimetrów długości. Gdzie można je spotkać? Zacznijmy od wolnożyjących wirków. Ich przedstawiciele - wypławki - zamieszkują wody słodkie: stawy, jeziora a nawet okresowe kałuże. Sporo płazińców zamieszkuje także morza. Takie organizmy nazywamy wolnożyjącymi. Większość jednak to pasożyty. Ukryte w brudnej wodzie, rybach, czy mięsie podstępem atakują organizm gospodarza i zadomawiają się tam, traktując jego ciało jak środowisko życia i źródło pożywienia a także jak... toaletę. Brrrr! Bytujący wewnątrz żywiciela pasożyt zatruwa go bowiem produktami swojej przemiany materii, które usuwa bezpośrednio tam, gdzie się znajduje: do jelita, płuc, krwi czy mózgu gospodarza. Pasożytami wewnętrznymi są między innymi przywry i tasiemce, ale o nich opowiem Ci w innej wideolekcji. W tym filmie przetrawimy podstawowe informacje o płazińcach. Zaraz po orzeszku. Płazińce swoją nazwę zawdzięczają jak się zapewne domyślasz, kształtowi ciała. U większości gatunków jest ono płaskie a w zasadzie silnie spłaszczone grzbieto-brzusznie. Wyraźnie widać gdzie jest wierzch a gdzie spód osobnika. Można też wskazać jego przód i tył a przez środek ciała, od przodu do tyłu przeprowadzić oś symetrii, która podzieli go na dwie lustrzane strony: prawą i lewą które mają się do siebie tak jak nasze rękawiczki. Fachowo mówi się, że płazińce mają symetrię dwuboczną. Ciało płazińców jest też zazwyczaj wydłużone. Niekiedy tak bardzo, że niektóre z wyglądu przypominają taśmę. Pewnie już kojarzysz, skąd wzięła się nazwa jednej z grup płazińców: tasiemce? Osobniki niektórych gatunków tej grupy osiągają długość 12 metrów, choć ich szerokość ledwie przekracza centymetr. A co jest w środku takiego płazińca? Niewiele. Są to zwierzęta nie posiadające nawet jamy ciała. Nie mają też układu oddechowego ani krwionośnego. Mają za to całkiem wydajny układ nerwowy a formy wolnożyjące, dodatkowo całkiem nieźle wykształcone narządy zmysłów, receptory chemiczne, dotykowe i reagujące na światło. Mają też układ wydalniczy i układ pokarmowy choć wyjątkowo nieskomplikowany składa się bowiem w zasadzie tylko z gęby gardła i jelita, które jest ślepo zakończone więc wszystko, co przetrawione, a niezużyte musi być zwrócone tą samą drogą którą weszło - przez gardziel. U pasożytów jelitowych brak jest układu pokarmowego, ale o tym w innej lekcji tej playlisty. Została tam do omówienia jeszcze jedna wcale nie błaha sprawa: rozmnażanie. I tu ciekawostka: płazińce mogą rozmnażać się bezpłciowo. Mogą się zatem dzielić na dwie połowy tak robią wirki, mogą pączkować w praktyce większość zwierząt tej gromady wybiera jednak rozmnażanie płciowe czyli wykorzystuje gamety: jaja i plemniki. Jest przy tym samowystarczalna, bo jeden osobnik wytwarza zarówno jedne, jak i drugie. Może zatem zapłodnić się sam, choć jeśli jest okazja, chętnie wymienia geny z innymi osobnikami swojego gatunku. O takich zwierzętach mówimy że są obojnakami. U wolno żyjących płazińców dzieci zwykle są od razu podobne do rodziców, czyli mamy do czynienia z tak zwanym rozwojem prostym bez postaci larwalnej. Co innego pasożyty tej gromady. Ich rozwój jest skomplikowany i opowiem Ci o nim w innym filmie. Zwykle o płazińcach mówi się w kontekście ich pasożytowania na ludziach i zwierzętach hodowlanych. Są zatem postrzegane jako szkodniki, które poważnie zagrażają zdrowiu, a nawet życiu powodują duże straty w hodowlach ryb, owiec trzody chlewnej i bydła. Są też zagrożeniem dla domowych psów i kotów, a przez nie pośrednio i dla nas. Należy pamiętać o regularnym odrobaczaniu pupili i o tym, żeby po zabawie z nimi dokładnie myć ręce. Przyglądając się bliżej tej grupie zwierząt okazuje się jednak, że i one mają coś pozytywnego do roboty. Na przykład trzymają w ryzach niektóre szkodniki roślin, takie jak stonogi. Na zakończenie tej lekcji mała zagadka: Jak myślisz, dlaczego wypławek ma narząd wzroku, a tasiemiec go nie posiada? Pomyśl o miejscu i trybie życia. Wypławek żyje w otwartych wodach i musi unikać zagrożeń, więc poczucie światła mu się przydaje. Tasiemiec całe życie tkwi w jelicie. Nie ma tam zagrożeń których wzrok pomagałby uniknąć. Płazińce są zwierzętami o wydłużonym dwubocznie symetrycznym i spłaszczonym grzbieto-brzusznie ciele. Należą do nich pasożyty wewnętrzne zwierząt i gatunki wolno żyjące, zarówno wodne jak i lądowe. Płazińce są obojnakami. Mogą też rozmnażać się bezpłciowo. Wolnożyjące mają rozwój prosty pasożytnicze - złożony. Płazińce pokazały nam się dzisiaj z obu stron tej nieciekawej i tej nieco lepszej. O innych obliczach bezkręgowców dowiesz się oglądając pozostałe filmy z tej playlisty.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
_-_Black_Ray_Channel,_Pulau_Kapalai,_Sabah,_Malaysia_(2).jpg){kind=link}
,_parque_nacional_Ras_Muhammad,_Egipto,_2022-03-27,_DD_120.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
