Z tego filmu dowiesz się:

  • gdzie żyją pierścienice,
  • jakie są cechy morfologiczne pierścienic oraz ich przystosowania do trybu życia,
  • jakie są cechy wspólne przedstawicieli pierścienic,
  • jakie jest znaczenie pierścienic w przyrodzie i dla człowieka.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Każdy pewnie kiedyś widział dżdżownicę popularnie, choć nieprawidłowo nazywaną glizdą. Nie wygląda specjalnie przerażająco, prawda? Ale co byście powiedzieli, gdyby na nogę wpełzło wam 45-centymetrowe monstrum i do tego przyssało się do skóry? Pijawka amazońska, koleżanka dżdżownicy jest drapieżnikiem. Za młodu atakuje płazy. W wieku dorosłym wybiera na ofiary duże zwierzęta: kajmany, anakondy, kapibary i bydło. Nie pogardzi i człowiekiem. Może naprawdę porządnie upuścić krwi ale w naukowych rękach staje się pożyteczna. Wytwarzane przez nią związki chemiczne skutecznie rozpuszczają zakrzepy krwi w naczyniach, a nawet pomagają leczyć niektóre nowotwory. O dżdżownicach, pijawkach i ich kuzynach z typu pierścienic, dowiesz się z tego filmu. Rodzimą przedstawicielką pierścienic jest dżdżownica. Na ogół kryje się pod ziemią, ale łatwo ją spotkać po deszczu na spacerowych ścieżkach. W Polsce najbardziej pospolite należą do czterech gatunków, ale w sumie mamy w kraju aż 32. Zdecydowana większość pierścienic to jednak organizmy wodne. Zamieszkują zarówno wody słodkie, jak i słone. Prowadzą na ogół aktywny tryb życia. Drążą podziemne korytarze pełzają po dnie zbiorników wodnych albo pływają pod powierzchnią wody. Tylko nieliczne gatunki są osiadłe. Ich ciała mają symetrię dwuboczną, to znaczy że można w nich wyróżnić stronę lewą i prawą. Skąd nazwa pierścienice? To dlatego, że ciało tych zwierząt z zewnątrz przypomina rurę od odkurzacza. Ma segmenty zwane pierścieniami. Pod nabłonkiem okrywającym ciało znajduje się gruba warstwa mięśni. Pierścienice nie mają odnóży. Poruszają się kurcząc i rozkurczając na zmianę przeciwstawne grupy mięśni. Należące do pierścienic pijawki nie mają takich zdolności. Zamiast tego przemieszczają się wykorzystując przednie i tylne przyssawki. Gdy schrupiesz orzeszka, opowiem Ci o powszechnie znanych przedstawicielach tego typu. Zacznijmy od naszej swojskiej dżdżownicy. Te zwierzęta osiągają nawet 35 cm długości. Życie spędzają na drążeniu podziemnych korytarzy. Ich ciało pokryte jest śluzem który chroni przed wysychaniem i zmniejsza tarcie o podłoże. Każdy z segmentów ma wyrostki zwane szczecinkami, które zaczepiają się o podłoże i dają oparcie ciału podczas pełzania. Odcinek głowowy jest delikatnie zaostrzony i pozbawiony wyrostków, co ułatwia drążenie korytarzy w glebie. Te zwierzęta nie posiadają oczu ale są wrażliwe na światło dzienne dzięki obecności komórek światłoczułych występujących na całej powierzchni ciała. Dżdżownice żywią się martwą materią organiczną znajdującą się w glebie czyli szczątkami roślin i zwierząt. Mają duże zdolności regeneracyjne. Uszkodzone, na przykład rozerwane przez atakującego ptaka mogą odtworzyć nawet połowę swojego ciała pod warunkiem, że zachowają pierścienie od 9. do 20. O tym, jak najczęściej rozmnażają się dżdżownice - po przerwie na orzeszka. Dżdżownice są obojnakami. Czy pamiętasz, co to oznacza? Tak, jeden osobnik produkuje zarówno plemniki jak i komórki jajowe. Kilka do kilkudziesięciu pierścieni w przedniej części ciała, jest wyraźnie grubszych i tworzy tak zwane siodełko. To te segmenty wytwarzają komórki rozrodcze oraz wydzielają duże ilości śluzu służącego do połączenia osobników. Pierścienice w większości mają zapłodnienie krzyżowe. Co to oznacza? Dwie dżdżownice sklejają się ze sobą brzusznymi stronami ciała, wymieniają się gametami i składają je w kokonie na ziemię. Liczba zgromadzonych jednorazowo jaj wynosi od jednego do 300. Z jaja wykluwa się miniatura dorosłej dżdżownicy, co oznacza, że zwierzęta te przechodzą rozwój prosty. Już sporo czasu poświęciliśmy dżdżownicy. Jeszcze do niej wrócimy, ale tymczasem poznajmy pijawki. Nie mają dobrej prasy. Mówi się o nich "krwiopijcy". Fakt, odżywiają się krwią którą wysysają ze swoich żywicieli. Na przedniej i tylnej części ciała mają przyssawki. Przyczepiają się nimi do skóry i nacinają ją znajdującymi się w otworze gębowym ząbkami. Wpuszczają przy tym do ciała ofiary substancję która zapobiega krzepnięciu krwi. Dzięki temu pijawki mogą ją długo przechowywać, a zatem i rzadko się posilać. Jeden posiłek wystarcza często na wiele miesięcy, więc musi być obfity. Kiedyś pijawki stosowano do upuszczania krwi. Metody nadużywanej, ale skutecznej na przykład w nadciśnieniu. Dziś chirurdzy przykładają je do przeszczepionych części ciała, na przykład palców czy uszu, by poprawić przepływ krwi i zlikwidować jej zastój. Nieliczne pijawki i niektóre morskie pierścienice są drapieżnikami. Polują na swoje ofiary głównie drobne skorupiaki i mięczaki ścigając je w toni wodnej. Poznaliśmy kilku przedstawicieli pierścienic i dowiedzieliśmy się, jak funkcjonują ale jakie role odgrywają w przyrodzie? Dżdżownice na ogół użyźniają i spulchniają glebę, dzięki czemu inne organizmy mają lepszy dostęp do tlenu, a luźne podłoże wchłania i zatrzymuje duże ilości wody. Są nawet celowo hodowane, aby przyspieszyć rozkład szczątków organicznych. Przekształcają je w bardzo wartościowy nawóz zwany biohumusem. Pierścienice wodne, które prowadzą denny tryb życia i odżywiają się martwymi szczątkami przyczyniają się do oczyszczania wód. Przedstawiciele tej grupy zwierząt stanowią cenne źródło pokarmu dla robaków owadów, ryb, płazów, ptaków i ssaków. Są często stosowane jako przynęta wędkarska lub pokarm dla ryb akwariowych. Jak myślisz, dlaczego dżdżownice podczas deszczu i bezpośrednio po nim wychodzą na powierzchnię gleby? Masz rację. Dżdżownice wypełzają na powierzchnię po prostu po to żeby się nie utopić. Pierścienice to zwierzęta o ciele złożonym z segmentów. Są obojnakami, a w rozmnażaniu wykorzystują zapłodnienie krzyżowe. Dżdżownice odżywiają się głównie szczątkami roślin i zwierząt ale część gatunków to drapieżniki. Większość pijawek to pasożyty. Pierścienice użyźniają gleby i oczyszczają zbiorniki wodne. Dziś poznaliśmy bliżej naszą ogrodową pomocnicę i jej krwiopijcze kuzynostwo. Więcej oblicz bezkręgowców poznasz w innych filmach tej playlisty.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Małgorzata Załoga

Grafika podsumowania: Dobrawa Szlachcikowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Montaż: Dobrawa Szlachcikowska

Animacja: Dobrawa Szlachcikowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Kelly (Licencja Pexels)
Rob Cot (Licencja Pexels)
Miguel Á. Padriñán (Licencja Pexels)
Tischler (Domena publiczna)
Anonyme973 (CC BY-SA 4.0)
Anonyme973 (CC BY-SA 4.0)
Anonyme973 (CC BY-SA 4.0)
Anonyme973 (CC BY-SA 4.0)
Lea Maimone (CC BY-SA 2.0)
Phillie Casablanca / Phil Whitehouse (CC BY 2.0)
Dario Sanches (CC BY-SA 2.0)
Wilfredor (CC0)
Miguel Á. Padriñán (Licencja Pexels)
Screeny 42 (Licencja Pexels)
MichaelMaggs (CC BY-SA 3.0)
cottonbro (Licencja Pexels)
Hans Hillewaert (CC BY-SA 4.0)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Wolljuergen (CC BY-SA 3.0)
Ryan Hodnett (CC BY-SA 4.0)
Reytan (Domena publiczna)
Kraftb (CC BY-SA 3.0)
Lucyin (CC BY-SA 4.0)
Hannah G Watson, Andrew T Ashchi, Glen S Marrs, Cecil J Saunders (CC BY 4.0)
Leni (Licencja Pixabay)
Miguel Á. Padriñán (Licencja Pexels)
Miguel Á. Padriñán (Licencja Pexels)
Alpsdake (CC BY-SA 4.0)
Kathy Büscher (CC BY 2.0)
Rhetos (CC0)
kdnewton (CC BY 2.0)
Andreas Thomsen (CC BY-SA 4.0)
Srunjay Bhalekar (Licencja Pexels)
pch.vector (Licencja Freepik)
Kristian Pikner (CC BY-SA 4.0)
Brian Gratwicke (CC BY 2.0)
Dariusz Adryan (CC BY 3.0)
Frank Vassen (CC BY 2.0)
EllWi (Licencja Pixabay)
Jacob van Maerlant (Domena publiczna)
Paul Paquette (Domena publiczna)
Bobjgalindo (CC BY-SA 4.0)
Liquid Art (CC BY-SA 4.0)
Dr. James P. McVey, NOAA Sea Grant Program (Domena publiczna)
Maximilian Paradiz (CC BY 2.0)
Soricida (CC BY-SA 3.0)
Zhi-Tong Lyu, Lin-Sheng Huang, Jian Wang, Yuan-Qiu Li, Hong-Hui Chen, Shuo Qi, Ying-Yong Wang (CC BY 4.0)
MOs810 (CC BY-SA 4.0)
cottonbro (Licencja Pexels)
Pixabay (Licencja Pexels)
Sayan Malakar (Licencja Pexels)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg