Próbna matura z matematyki 2024: Pobierz arkusz

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Ptasie zwyczaje

Ptaki

Z lotu ptaka 09:59
Rozmnażanie i rozwój ptaków 10:53
Ptasie zwyczaje 10:14
Znaczenie ptaków 08:55

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

jak zachowują się ptaki w zależności od środowiska i trybu życia,
czym są migracje ptaków,
jakie są przyczyny migracji wybranych gatunków ptaków.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Czy wiesz, że są ptaki, które choć nie oswajane szukają bliskości człowieka? Tak zachowują się jaskółki dymówki. Swoje gniazda najchętniej budują we wnętrzach budynków, stajniach stodołach, chlewach, wszędzie tam gdzie mogą liczyć na zwierzęcą sierść - mięciutki materiał do wyściełania gniazda a później na obfitość pożywienia - owadów. Do tego co roku pokonują na zimowiska i z powrotem nawet 12 000 kilometrów a że mogą żyć kilkanaście lat pokonują w tym czasie odległość jak z Ziemi na Księżyc i to pięciokrotnie. O innych ciekawych ptasich zwyczajach i przystosowaniach, opowiem Ci w tej lekcji. Ptaki spotkasz wszędzie. Od tropikalnej dżungli Amazonii po lody Antarktydy i od pustynnych wydm Sahary po bagna i rozlewiska Bangladeszu. Różne środowiska wymuszają różne przystosowania. Spędzająca większość życia na wodzie kaczka czy nurkujący w głębiny kormoran albo pingwin potrzebują do pływania łap spiętych błoną pławną oraz specjalnego, nieprzemakalnego pokrycia piór chroniącego je przed nasiąkaniem. Takie ubranko na nic nie przydałoby się jednak żyjącym na suchych równinach strusiom i emu które problem mają z chłodzeniem. Pióra tych ptaków są puchowe i mięciutkie za to nogi mają strusie potężne. Potrafią uciekać na nich pięciometrowymi susami z prędkością ponad siedemdziesięciu kilometrów na godzinę czyli biegają szybciej niż konie. Przebiegnięcie maratonu zajęłoby strusiowi afrykańskiemu jakieś 40 minut a najlepsi długodystansowcy wśród ludzi potrzebują dwóch godzin. W Polsce palmę pierwszeństwa pod względem masy, dzierżą łabędzie. Te białe gęgacze potrafią ważyć do piętnastu kilogramów. Jeśliby jednak brać pod uwagę nie wzrost czy masę, a rozpiętość skrzydeł to rekordzistą jest bielik. Nasz drapieżny ptak zwany niesłusznie orłem choć pochodzeniem bliżej mu do sępów niż orłów przednich. Rozpiętość jego skrzydeł dochodzi do 240 cm i uwaga! - u tego gatunku, podobnie jak u wielu innych ptaków drapieżnych jak sokoły, jastrzębie czy sowy samice są sporo większe. U krogulców nawet o połowę. Drapieżniki polują na rozmaite ofiary a na jakie, można częściowo wywnioskować z ich wyglądu. Na przykład nasze bieliki mają gołe nogi bo duża część ich diety to ryby a lepiej nie moczyć sobie piór wyławiając je z wody. Tymczasem ich kuzyni - orły przednie mają długie aż po palce, pierzaste portki które chronią nogi przed chłodem. Te ptaki polują głównie na zwierzęta lądowe: lisy, zające koty domowe, kruki, sowy... Na drugim biegunie mamy prawdziwe liliputy. Najmniejszy z ptaków, koliberek hawański zwany także trzmielakiem, waży zaledwie półtora grama, czyli tyle, co duży trzmiel. Podobnie jak trzmiele czy pszczoły żywi się kwiatowym nektarem a żeby przeżyć, musi co dzień zjeść połowę tego, co waży. To robi z niego świetnego zapylacza. W poszukiwaniu jedzonka zapyla nawet 1500 kwiatów dziennie. Najmniejszym polskim ptakiem jest mysikrólik. W porównaniu z trzmielakiem duży z niego gość, bo waży nawet 7 gramów. Żywi się drobnymi owadami larwami i pająkami. Średnio żyje 8 miesięcy, ale zdarzył się rekordzista, jak na takiego malucha który przeżył 7,5 roku. A czy wiesz, których ptaków jest u nas najwięcej? Nie, wcale nie gołębi, wron czy gawronów choć mieszkańcom miast może się tak wydawać. Otóż... skowronków - ponad 10 milionów par. Dużo mamy też zięb nawet 9 milionów par i wróbli, około 6,5 miliona par. Na pewno znasz powiedzenie: "wybierać się, jak sójka za morze". Ilustruje ono jeden z najciekawszych ptasich zwyczajów - migracje. Chodzi o to, że wiele gatunków ptaków w ciągu roku przemieszcza się na duże odległości pomiędzy miejscami w których zimują, a terenami, gdzie się rozmnażają i wychowują potomstwo. Przyczyny migracji są praktyczne. Odpowiednia temperatura i dostępność pokarmu. Tyle, że w takich miejscach zwykle panuje ścisk a konkurencja o pożywienie bywa zabójcza i to dosłownie. Niektóre ptaki wolą więc poświęcać czas na długą podróż, byle w miejscu docelowym nie miały aż tylu konkurentów. Naszą krajową ikoną zamorskich podróży są bociany, które co roku pokonują kilka tysięcy kilometrów do Afryki i z powrotem. Ich charakterystyczny klekot obwieszcza wiosnę a sierpniowe sejmiki zwiastują nadejście jesieni. Pomysłów na wędrówkę ptaki mają wiele. Widzieliście zapewne charakterystyczne klucze bocianów, gęsi albo żurawi. Te ptaki latają bardzo daleko i często przez długi czas nie mają gdzie wylądować. Charakterystyczna formacja pomaga oszczędzać energię ptakom lecącym za liderem klucza na której to pozycji ptaki regularnie się wymieniają. To sprawia, że zasięg lotu każdego członka klucza rośnie aż o 71%. A skąd ptaki wiedzą którędy i dokąd lecieć? Z tym też bywa różnie. Jedne do orientacji wykorzystują położenie Słońca lub Księżyca. Inne nawigują obserwując bieg rzek czy linię brzegową mórz. Gołębie pocztowe potrafią orientować się w swoim położeniu i dalszej trasie, nawet po przebiegu... linii wysokiego napięcia. Są gatunki, które mają zdolność wyczuwania pola magnetycznego Ziemi, co pomaga im pokonać co roku trasę z Arktyki na Antarktydę i z powrotem czyli około 71 000 kilometrów. Rekordzistami w locie bez postoju są kuzyni bekasów, szlamniki zwyczajne które co roku przylatują z Alaski do Nowej Zelandii, czyli ponad 11 000 kilometrów. Te podróżujące na krótkich dystansach odnajdują drogę po zapachu, jak psy tropiące. Badacze przyrody coraz lepiej poznają zwyczaje migracyjne ptaków. Od wielu lat migrujące osobniki chwyta się w specjalne sieci i znakuje używając obrączek - lekkich obejm z metalu lub plastiku zakładanych na nogę ptaka. Dzięki unikalnemu numerowi ktoś kto złapie takiego ptaka później w innym miejscu na świecie, może się dowiedzieć gdzie został zaobrączkowany a także, ile ma lat. Bociany czy żurawie śledzi się też wykorzystując specjalnie przystosowane lokalizatory GPS. A gdzie w tym wszystkim wspomniane na początku sójki, spytasz. Otóż one też migrują, choć mało kto to zauważa, bo nie podróżują stadami i latają niedaleko. Nasze polskie sójki zimują na południu Europy zaś do nas przylatują nieco większe i cięższe ale poza tym identyczne sójki ze wschodu i północy. Mało kto je rozróżnia, więc zanim wprowadzono obrączkowanie śmiano się z sójek, że daremnie przygotowują się do drogi. Migracje mają naprawdę potężny wpływ na życie ptaków. Taki lot to wielki wysiłek dla organizmu dlatego ptaki często dolatują na miejsce wyczerpane i sporo lżejsze. Koliberki rubinobrode przed migracją podwajają masę ciała w zaledwie 4 dni. Perkozy zauszniki przed lotem napychają się do nieprzytomności krewetkami tak, że niemal nie mogą się unieść w powietrze a mimo to w trakcie 12-godzinnej przeprowadzki tracą 40% masy ciała, głównie tłuszczu. Wspomniane wcześniej szlamniki w locie spalają też własne mięśnie by dostarczyć organizmowi wody. W końcu w powietrzu nie można się napić. Rekordzistom, w trakcie lotu z Europy do Afryki kurczy się nawet mózg. Jeśli jesteś uważnym widzem to z pewnością potrafisz podać 3 przystosowania ptaków do drapieżnictwa. To świetny wzrok do wypatrywania ofiar mocne pazury do ich chwytania oraz ostry dziób do rozszarpywania mięsa. Dzięki stałocieplności ptaki opanowały wszystkie kontynenty i żyją w każdej strefie klimatycznej od biegunów po tropiki. Część gatunków, jak strusie czy pingwiny wtórnie utraciła zdolność latania przystosowując się do życia na lądzie i w wodzie. Większość ptaków to drapieżniki ale są wśród nich też roślinożercy, owadożercy i padlinożercy, a nawet nektarniki. Wiele ptaków migruje, pokonując z zimowisk do miejsc lęgowych niejednokrotnie tysiące kilometrów. Na dzisiaj to już wszystko. Obejrzyj nasze pozostałe filmy z tej playlisty, a po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Małgorzata Załoga, Anna Suska

Grafika podsumowania: Magdalena Adamska

Materiały: Weronika Brzezińska, Magdalena Adamska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Раїса Скорик

Montaż: Weronika Brzezińska, Magdalena Adamska

Animacja: Magdalena Adamska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności