Z tego filmu dowiesz się:

  • skąd pochodzi nazwa „ssaki”,
  • w jaki sposób rozmnażają się różne gatunki ssaków,
  • co oznaczają terminy: łożyskowce, torbacze, stekowce,
  • które ssaki są jajorodne.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

U ludzi brat bliźniak albo siostra bliźniaczka to statystyczna rzadkość. Zdarza się raz na 80 urodzeń, a jeśli wziąć pod uwagę tylko jednojajowe czyli identyczne bliźnięta to jeszcze rzadziej. Raz na 300 urodzeń. Tymczasem są ssaki u których efektem każdej ciąży są identyczne czworaczki. Tak się dzieje u pancerników dziewięciopaskowych. U nich zapłodnieniu ulega pojedyncze jajo które dopiero w macicy dzieli się na 4. Na świat przychodzi za każdym razem czwórka identycznych klonów. W tej lekcji opowiem Ci o sekretach rozmnażania ssaków. Czy wiesz, że człowiek jest pod względem rozmnażania dość typowym ssakiem? Jak u wszystkich innych ssaków do rozmnażania potrzebne są dwie płcie i bliski kontakt. Zapłodnienie jest wewnętrzne czyli zachodzi wewnątrz organizmu samicy do którego muszą wniknąć plemniki samca. Powstaje nowy organizm a jego dalsze losy zależą od tego z jakim ssakiem mamy do czynienia. Większość zwierząt tej gromady należy podobnie jak my do łożyskowców. Zapłodnione jajo wędruje u nich do macicy zarodek tam się zagnieżdża, rośnie i dojrzewa przez cały czas pobytu korzystając z zasobów matki. Miejscem wymiany zasobów jest łożysko w którym składniki odżywcze przechodzą z krwi matki do krwi rozwijającego się płodu poprzez pępowinę. U torbaczy takich jak kangury, koale czy oposy zarodek też trafia do macicy gdzie korzysta z matczynych zasobów ale jest tam bardzo krótko. Młode przychodzą na świat bardzo niedojrzałe przepełzają do matczynej kieszeni gdzie przysysają się do sutka i tam na mleku rosną aż dojrzeją na tyle by móc opuścić bezpieczne ciepłe wnętrze torby. Można powiedzieć, że u tej grupy zwierząt sutek spełnia rolę pępowiny bo to on dostarcza młodemu torbaczowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych podczas długich tygodni gdy maluch przebywa w matczynej kieszeni. U stekowców, do których zaliczamy dziobaki i kolczatki zarodek rozwija się w jaju. Po zniesieniu, jaja są wysiadywane podobnie jak u ptaków, ale krócej. Po wykluciu młode dziobaki dorastają w norce zaś młode kolczatki są noszone przez matkę w fałdzie skórnym przypominającym torbę torbaczy. Karmione są mlekiem, które zlizują z matczynej sierści. Przed orzeszkiem mówiliśmy o mleku. Ta wydzielina gruczołów mlekowych to charakterystyczna cecha wszystkich ssaków. Choć w zasadzie tylko połowy z nich bo wytwarzanie mleka i karmienie młodych jest zarezerwowane dla samic. Mleko dostarcza w pierwszym okresie życia wszystkich składników niezbędnych do wzrostu i rozwoju. Czas karmienia u różnych ssaków jest bardzo różny. Kapturniki morskie, kuzynki fok karmią swoje młode zaledwie przez 4 dni. To możliwe, bo produkują nawet 22 litry mleka dziennie a ich pokarm ma nawet 70 % tłuszczu. To jakby karmić maluchy masłem. Z kolei u orangutanów matka dokarmia potomka nawet 7-8 lat gdy ten już potrafi jeść roślinny pokarm. Ale zanim będzie można napić się mleka trzeba najpierw przyjść na świat. O tym jak to robią ssaki, po orzeszku. Pewnie znasz dowcip w którym nauczycielka pyta: Jasiu, jak się rodzą jeże? a Jaś na to: ostrożnie, proszę pani. W rzeczywistości małe jeże nie muszą być bardzo ostrożne bo przy narodzinach ich kolce są jeszcze mięciutki i nie kłują. Faktem jest jednak, że wszystkie ssaki poza dwoma wyjątkami o których wspominaliśmy wcześniej to dziobaki i kolczatki, są żyworodne. To znaczy, że młode rozwijają się wewnątrz organizmu matki w specjalnym miejscu zwanym macicą i czerpią pokarm z jej ciała. Różne ssaki rozmaicie rozwiązują kwestie wydawania na świat potomstwa a młode opuszczając bezpieczne schronienie matczynego brzucha są w różnym stopniu przygotowane do radzenia sobie w zewnętrznym świecie. Generalnie możemy wyróżnić wśród nich dwie strategie. Pierwsza: spędzam w środku tyle czasu że gdy się rodzę w dużym stopniu umiem sobie radzić samo. Na przykład uciekać albo chować się przed atakiem drapieżnika. Druga: mój pobyt w środku jest krótki. Po narodzinach wymagam stałej opieki matki bo sobie nie radzę. Nie widzę, nie słyszę, nie chodzę. W zasadzie umiem tylko ssać mleko i spać. Przykładami pierwszej strategii są cielęta, koźlęta czy źrebaki. Już w kilka godzin po urodzeniu potrafią chodzić i biegać. Umieją podążać za matką świetnie widzą i słyszą. Żywią się mlekiem lecz pod innymi względami są samodzielne. Przykładem drugiej strategii są koty, psy, czy my ludzie. Jeśli zdarzyło Ci się widzieć maleńkie kotki czy pieski to wiesz, że taki świeżo urodzony zwierzak jest zupełnie niesamodzielny. Podobnie jest z niemowlakami. W pierwszym okresie życia głównie śpią i ssą mleko. A gdy go nie dostają domagają się jedzenia płaczem. Poznaliśmy wspólne, ssacze strategie przedłużania gatunku. Przyszedł więc czas na sprawdzenie twojej wiedzy. Pomyśl i odpowiedz. Jakiego rodzaju zapłodnienie spotykamy u ssaków? Masz rację, zapłodnienie wewnętrzne. Jaki jest pierwszy pokarm każdego ssaka? Oczywiście mleko. U ssaków w rozmnażaniu biorą udział samce i samice. Zapłodnienie jest wewnętrzne. Wszystkie ssaki oprócz stekowców czyli dziobaków i kolczatek są żyworodne. Młode ssaki rodzą się w różnym stopniu samodzielne. U części gatunków już po kilku godzinach potrafią podążać za matką i chronić się przed drapieżnikami. U innych są ślepe, głuche, nieporadne i przez dłuższy czas wymagają nieustannej opieki. Wszystkie ssaki po przyjściu na świat są karmione mlekiem matki. Na dzisiaj to już wszystko. Obejrzyj nasze pozostałe filmy z tej playlisty a po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę pi-stacja.tv

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Małgorzata Załoga

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Weronika Brzezińska, Magda Adamska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Klaudia Abdeltawab, Анна Альохіна

Montaż: Patrycja Ostrowska, Weronika Brzezińska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

cottonbro (Licencja Pexels)
Alena Darmel (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
Jep Gambardella (Licencja Pexels)
Emőke Dénes (CC BY-SA 4.0)
Pixabay (Licencja Pexels)
Robert Nunnally (CC BY)
Koefbac (CC BY-SA 4.0)
NickyPe (Licencja Pixabay)
Zhan Q, Ye Z, Clarke R, Rosenwaks Z, Zaninovic N (CC BY 4.0)
Alan D. Wilson, Mike R, U.S. Fish and Wildlife Service, Michael Haslam (CC BY-SA 3.0)
Wei Hsu, Shang-Yi Chiu (CC BY 2.5)
OpenStax College (CC BY 3.0)
Geoff Shaw (CC BY-SA 3.0)
dianakuehn30010 (Licencja Pixabay)
Helenabella (CC BY-SA 3.0)
FotoshopTofs (Licencja Pixabay)
Brian Dell (Domena publiczna)
Andrew Harvey (CC BY 2.0)
Kevin Yau (Licencja Pexels)
Produtora Midtrack (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
Laura Varela (Licencja Pexels)
Mizan Vs Shajan (Licencja Pexels)
Iconographia Zoologica (Domena publiczna)
macrovector (Licencja Freepik)
Mikhail Nilov (Licencja Pexels)
Ketut Subiyanto (Licencja Pexels)
pch.vector (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
Hundehalter (CC BY-SA 3.0)
pch.vector (Licencja Freepik)
pch.vector (Licencja Freepik)
pikisuperstar (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
ROMAN ODINSTOV (Licencja Pexels)
Free Videos (Licencja Pexels)
Kampus Production (Licencja Pexels)
Paul Dominique Rimando (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
siyahbeyazbiradam (Licencja Pexels)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg