Próbny egzamin ósmoklasisty 2024: Pobierz nowy arkusz

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Budowa i funkcjonowanie mięśni

Układ ruchu

Szkielet osiowy i szkielet kończyn 10:10
Budowa i funkcje kości 07:17
Budowa i funkcjonowanie mięśni 10:36
Połączenia kości 10:52
Higiena i choroby układu ruchu 10:23

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

jaką funkcję pełnią mięśnie w organizmie człowieka,
jak zbudowane są włókna mięśniowe,
na czym polega faza czynna i bierna ruchu, czyli skurcz i rozkurcz mięśnia,
jaka jest różnica między mięśniem gładkim a poprzecznie prążkowanym.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Chcesz sprawdzić, czy nie masz nadwagi? Możesz wyliczyć tak zwane BMI czyli wskaźnik masy ciała. Wystarczy, że podstawisz swoje dane do wzoru: BMI równa się masa ciała w kilogramach przez wzrost w metrach do kwadratu. Tyle że wskaźniki BMI dotyczą w zasadzie osób dorosłych. U nich BMI poniżej 18,5 świadczy o niedowadze od 18,5 do 24,5 o prawidłowej masie ciała a powyżej o nadwadze lub otyłości. Lepszym wskaźnikiem jest RFM czyli względna zawartość tłuszczu. Obliczamy ją ze wzoru: RFM równa się 64 minus 20 razy wzrost w centymetrach przez obwód pasa także w centymetrach. Dziewczyny do wyniku muszą dodać jeszcze 12. Ten wskaźnik ma parę zalet. Po pierwsze nie trzeba mieć wagi. Wystarczy centymetr. Po drugie lepiej ocenia ile w twojej masie jest tłuszczu a ile na przykład mięśni które choć sporo ważą nie oznaczają otyłości. Weźmy kulturystów albo strongmenów. Taki Arnold Schwarzenegger w młodych latach miał BMI powyżej 32. A czy patrząc na niego ktoś powiedziałby, że jest gruby? Nasz najlepszy strongman Mariusz Pudzianowski przy wzroście 186 centymetrów ważył około 130 kilogramów co na skali BMI dałoby mu klasę chorobliwie otyły. Mięsień, mięśniowi nierówny. To widać. Najdłuższy mięsień krawiecki mierzy i pół metra. Pojedyncza komórka w tym mięśniu osiąga nawet 30 centymetrów podczas, gdy najmniejszy poruszający kosteczką ucha ledwie parę milimetrów. Ale nie mam na myśli jedynie wielkości choć nie można powiedzieć rozmiar ma znaczenie. Innym sposobem w jaki można podzielić mięśnie jest ich kształt bo mamy mięśnie szerokie i płaskie jak przepona w brzuchu ale też długie przypominające wrzeciona jak biceps czy triceps. Są mięśnie krótkie które jak sama nazwa wskazuje łączą ze sobą kości które są blisko siebie. Na przykład w kręgosłupie dłoniach czy stopach. I wreszcie są mięśnie okrężne dzięki którym możesz na przykład przesyłać całusa. Taki mniej lub bardziej okrężny kształt mają też zwieracze czyli mięśnie zaciskające różne miejsca naszego ciała. Jakie? Pomyśl chwilę. Pewnie przyszedł Ci do głowy zwieracz odbytu. Jeśli masz inne propozycje napisz w komentarzu pod filmem. Wszystkie te mięśnie mają jedną wspólną cechę. Są zależne od twojej woli. Oczywiście pod warunkiem że chodzi o mięśnie twojego ciała. Umożliwiają bieganie, gestykulowanie uśmiechanie się i rozmawianie. Są to czynności na które masz świadomy wpływ. Wszystkie, o których mówimy należą do jednej grupy mięśni poprzecznie prążkowanych. To licząca sobie ponad 400 członków ferajna o specyficznym można powiedzieć kodzie ubioru. Mają naprzemiennie ułożone włókna aktyny i miozyny co daje wrażenie prążków. Tworzące je włókna mają kształt cylindryczny a ich jądra są zepchnięte gdzieś na obwód. Trzon grupy łączy jeszcze jedno. Bliski związek z kośćmi. Te mięśnie, które się do nich przyczepiają nazywamy szkieletowymi. Zawsze rzecz jasna znajdą się odstępcy. Choćby wspomniany zwieracz odbytu. Ale ogół mięśni tej grupy przyczepia się do kości i porusza stawami. Taka praca. Czy przychodzi Ci do głowy mięsień który na oko pasuje tu jak ulał ale zupełnie nie podporządkowuje się regułom i naszej woli? Systematycznie w swoim rytmie kurczy się i rozkurcza a my niewiele mamy do powiedzenia w kwestii jego pracy. Jeśli serce to Twój wybór, brawo! Mięsień sercowy budową przypomina mięśnie o których mówiliśmy wcześniej. Ma tak jak one charakterystyczne prążki tyle, że w jego przypadku włókna są dodatkowo mocno rozgałęzione i mają po kilka jąder komórkowych. Ale o ile tamte do kurczenia pobudza układ nerwowy ten ma swój własny rozrusznik. O sprawach sercowych mówiliśmy dokładnie w lekcji o krążeniu. Koniecznie obejrzyj ten odcinek sezonu. Teraz zastanówmy się czy serce z racji swojej niezależności nie mogłoby przystać do jakiejś innej grupy mięśniaków? Takiej, które też są od naszej woli niezależne? Pomyśl chwilę gdzie można by znaleźć mięśnie pracy, których nie możesz kontrolować? Znajdziesz je w jelitach naczyniach krwionośnych pęcherzu, skórze i źrenicy. Budują ściany tych narządów i w przeciwieństwie do mięśni szkieletowych potrafią pracować bez nadzoru jak mięsień sercowy. Intensywność działania podpowiada im autonomiczna część układu nerwowego. Dokładnie ją poznasz w innych naszych lekcjach. Część poleceń wydają im też hormony. Z racji innego zarządu mięśnie gładkie działają też na innych zasadach. Kurczą się o wiele wolniej niż prążkowane ale za to wytrwale. Inaczej też wyglądają. Nazywa się je gładkimi ponieważ białka aktyny i miozyny nie tworzą wyraźnych prążków. Zbliżamy się do końca opowieści. Poznaliśmy już dwie główne mięśniowe frakcje: prążkowanych i gładkich. I sercowego outsidera. Wiemy, jak wyglądają z daleka i z bliska. Sprawdźmy, co sprawia że zazwyczaj współpracują tylko w ramach jednej frakcji. Członków obu grup najłatwiej porównać do sprinterów i maratończyków. Pierwsi są w stanie zdobyć się na ogromny wysiłek ale szybko się męczą. Tak działają prążkowani. Zapomnij o sercu. Ono tu nie pasuje. Z kolei gładcy nie mają takiej szybkości ale w porównaniu z prążkowanymi są w stanie pracować o wiele, wiele dłużej bez zmęczenia. Wynika to z innego w każdej z grup mechanizmu skurczu i rozkurczu. Z różnic w systemie działania wynika też zakres obowiązków. Mięśnie prążkowane kurczą się i rozkurczają szybko w odpowiedzi na bodziec. Weźmy mięśnie powiek. Mrugnięcie zajmuje im jedną setną sekundy. Gdyby jednak kazać im raz po raz mrugać w takim tempie szybko zmęczyły by się tak że w ogóle nie moglibyśmy otworzyć oczu. Członkowie grupy prążkowanych w większości nie umieją długo pozostać w pracy czyli w fazie skurczu. Wolą zmianę przydziału raz praca, raz relaks. Tymczasem mięśnie jelit czy pęcherza są niczym żółw albo leniwiec. Do obowiązków podchodzą niespiesznie ale trudno je od pracy oderwać. W zasadzie są w niej cały czas. I bardzo dobrze. Słabo by było gdyby pęcherz nam się zmęczył gdy akurat zamierzaliśmy skorzystać z toalety. O! Mam pomysł na zadanie dla Ciebie. Ale najpierw odsapnij i schrup pistację. Daj mięśniowi żuchwy popracować. To jeden z najsilniejszych w naszej muskulaturze. Potrafi przez dwie sekundy miażdżyć na przykład orzech z siłą 4337 niutonów. Niech się wykaże. A teraz zadanie dla Ciebie. Weź lusterko, zerknij i zmarszcz brwi. Przyjrzyj się czołu. Jak myślisz ile mięśni musisz zaangażować? Wybierz odpowiedź spośród podanych. Ciekawe czy wybrałeś odpowiedź C. Bo właśnie tyle mięśni używasz kiedy Twoja mimika wyraża zdziwienie czy złość. Mięśnie możemy podzielić ze względu na kształt, autonomię budowę włókien i wytrzymałość. Czas wstać i trochę rozruszać mięśnie. Ale zanim to zrobisz koniecznie polub ten film i zasubskrybuj nasz kanał.

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz, Anna Suska

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Ewelina Łasa, Анна Альохіна

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności