Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie elementy układu krwionośnego tworzą krwiobieg duży i mały,
  • jak w układzie krążenia płynie krew odtlenowana, a jak natlenowana,
  • jak działa mechanizm wymiany gazowej,
  • co to znaczy, że układ krwionośny jest zamknięty.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Czy wiesz, że łączna długość wszystkich naszych naczyń krwionośnych to, uwaga, warto się przytrzymać krzesła około 100 000 kilometrów? Z samych tętnic i żył składając je koniec do końca ułożylibyśmy rurę o długości około 20 000 kilometrów! Reszta, około 80 000 kilometrów czyli 2 razy więcej niż obwód równika przypada na naczynia włosowate. Dla porównania cały system warszawskich wodociągów obsługuje około 9000 kilometrów rur wodno–kanalizacyjnych. Tej lekcji nie ogarniesz, jeśli nie znasz jeszcze budowy serca i naczyń krwionośnych. Obejrzyj więc koniecznie film o budowie układu krążenia. Z tą wiedzą możemy wybrać się na wycieczkę po naszym wewnętrznym układzie drogowym czyli krwionośnym właśnie. Zapnij pasy! Ruszamy! Zacznijmy wycieczkę od krótkiego wypadu za miasto. Całkiem blisko, bo serce otulone jest z dwóch stron płucami. Ruszamy z prawej komory autostradą zwaną pniem płucnym. Ale za daleko nią nie zajedziemy bo już po chwili rozgałęzia się ona na dwie ekspresówki. Tętnice płucne, prawą i lewą. Każda prowadzi krew do jednego z płuc stopniowo rozdrabniając się na coraz cieńsze tętniczki. Gdy docierają one w okolice pęcherzyków płucnych, stają się cienkie jak włos a nawet jeszcze cieńsze. Tworzą pajęcze siateczki otulające każdy pęcherzyk płucny w których krew niemal się zatrzymuje a w każdym razie krąży z ograniczeniem prędkości, niczym samochód na leśnych duktach. Ich ścianki są na tyle przepuszczalne że tlen z pęcherzyków swobodnie dyfunduje do krwi i wiąże się z hemoglobiną w erytrocytach. Żeby cała operacja była ekonomiczna w tym samym czasie w drugą stronę czyli z krwi do pęcherzyków płucnych przenika ditlenek węgla. Okej, tlen zapakowany do erytrocytów. Spaliny, czyli ditlenek węgla wypuszczony w powietrze i to dosłownie! Pora wracać. Ale nie tą samą drogą. Krew krąży po ciele, nie zjeżdżając na pobocze, czyli w układzie zamkniętym w którym wszystkie drogi są jednokierunkowe. Tu wszystko dzieje się bezkolizyjnie. Żadnych stłuczek i karamboli! No chyba, że coś nam dolega i znajdzie się jakiś zawalidroga. Ale to już bajka na inny film. Naczynka włosowate łączą się w coraz szersze dukty, a te w żylne dróżki i coraz szersze drogi. Na koniec wszystkie spotykają się na czterech ekspresówkach zwanych żyłami płucnymi. Ruch z każdego płuca trafia do dwóch z nich. To nimi krew bogata w tlen a uboższa w ditlenek węgla trafia do lewego przedsionka. Koniec naszej krótkiej wycieczki. Ten układ drogowy z prawej komory do lewego przedsionka nazywamy krwiobiegiem małym albo płucnym. Czeka nas jednak jeszcze jedna wyprawa tym razem na o wiele dłuższym dystansie. Czekam na Ciebie po krótkiej przerwie. Kolejna podróż wymaga przeprawy rozległą siecią dróg i autostrad którą krew dociera do wszystkich komórek ciała. Punkt startowy już znasz to lewy przedsionek. Stąd krew jest tłoczona do lewej komory. Dalej do aorty, a z niej do coraz mniejszych i mniejszych tętnic i tętniczek. Zamiast do dróg, można ten układ przyrównać również do sieci wodno–kanalizacyjnej, w której rury skomplikowanego systemu zaopatrzenia w wodę, docierają do tkanek i narządów niczym woda do budynków dużego miasta. Długość tętnic to w sumie ponad 9000 kilometrów. Niewiarygodne? To ledwie system autostrad i dróg szybkiego ruchu. Żeby krew dowieźć tam gdzie naprawdę jest potrzebna czyli do każdej komórki ciała niezbędny jest rozbudowany system drobniutkich dróg i dróżek czyli naczyń o średnicy porównywalnej ze średnicą pojedynczej krwinki czerwonej. O tym, co we krwi piszczy opowiem Ci dokładnie w innym filmie tej playlisty. Nazywamy je włośniczkami. Ale to już pewnie wiesz z naszej poprzedniej przejażdżki. I podobnie jak w płucnym, tak i w dużym krwiobiegu, ruch jest całkowicie jednokierunkowy. Krew nigdy nie wraca tą samą drogą którą gdzieś przybyła. Powrót też przebiega podobnie jak w krążeniu małym tyle, że sieć żylnych dróg jest dłuższa. Mamy ich mniej więcej 2 razy tyle co tętnic. Na koniec wszystkie zbiegają się w dwie żylne autostrady. Żyłę główną górną i dolną którymi krew wpada do prawego przedsionka serca. Sekunda odpoczynku i znów w drogę do płuc. I tak na okrągło. Okej, poznaliśmy już naszą wewnętrzną sieć drogową, którą krew krąży. Ale, żeby zacytować Tuwima "A skądże to, jakże to, czemu tak gna?" Otóż to po prostu nasz system transportowy. W płucach krew nabiera tlenu by dowieźć go do tkanek a stamtąd zabiera ditlenek węgla by pozbyć się go w płucach. Czy chodzi tylko o wymianę gazów? Nie tylko. W dużym krwiobiegu mamy po drodze jeszcze obowiązkowe tankowanie składników pokarmowych w jelicie cienkim. Te również trzeba rozwieźć do komórek a stamtąd zabrać cały metaboliczny śmietnik i niczym ścieki skierować go do oczyszczalni, jaką są nerki. Zapamiętaj! Krew z tlenem, czyli utlenowana i ta wracająca z komórek czyli odtlenowana nigdzie nie mieszają się ze sobą. W sumie to dobrze. Przecież tak samo nie chcielibyśmy żeby dostawa wody do naszych mieszkań mieszała się ze ściekami. Czyż nie? Oprócz małego i dużego krwiobiegu mamy w naszym ciele jeszcze jeden unikalny układ. Krążenie wrotne. Czy wiesz, gdzie je znaleźć i jaką pełni rolę? Napisz nam o tym w komentarzu pod filmem! Krew krąży w zamkniętym systemie naczyń a w zasadzie w dwóch systemach małym i dużym. Dzięki odpowiedniej budowie serca krew odtlenowana i natlenowana nigdy się ze sobą nie mieszają. Mały krwiobieg, zwany płucnym rozpoczyna się w prawej komorze skąd krew przechodzi do płuc pobiera tam tlen i oddaje ditlenek węgla a na koniec wpada do lewego przedsionka. Duży krwiobieg rozpoczyna się w lewej komorze, skąd aortą krew trafia do tętnic, a z nich do naczyń włosowatych naszego ciała. Dostarcza komórkom tlen, odbiera dlitlenek węgla i żyłami wraca do prawego przedsionka. To już koniec dzisiejszego zwiedzania. Ale to nie jedyna wycieczka jaką oferuje biuro podróży Pistacja! Zapraszam do zwiedzania wraz z nami innych układów człowieka!

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Grzegorz Jakubiec, Анна Альохіна

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Clker-Free-Vector-Images (Licencja Pixabay)
Raman Oza (Licencja Pixabay)
Christian Bodhi (Licencja Pixabay)
CESAR AUGUSTO RAMIREZ VALLEJO (Licencja Pixabay)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Flat Icons (Licencja Flaticon)
Flat Icons (Licencja Flaticon)
Tomáš Kebert & umimeto.org (CC BY-SA 4.0)
Freepik (Licencja Flaticon)
iconixar (Licencja Flaticon)
Flat Icons (Licencja Flaticon)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg