Z tego filmu dowiesz się:

  • co to jest atomowa jednostka masy,
  • czym jest średnia masa atomowa,
  • jak oblicza się średnią masę atomową pierwiastka.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Jadąc windą zwróć uwagę na tak zwaną tabliczkę znamionową. Znajdziesz na niej między innymi informację o dopuszczalnym udźwigu. Napis może głosić na przykład: 4 osoby lub 320 kilogramów. Skąd taki przelicznik? Bo inżynierowie konstruujący windę przyjęli że średnio osoba waży 80 kilogramów A cztery osoby po 80 kg dają w sumie 320 kg. Równie dobrze windą mogłyby jednak jechać dwie osoby ważące po 110 kg i dwójka ważących po 50 kg. Z pierwiastkami jest podobnie. Możemy obliczać ich średnie masy atomowe ale bez dodatkowych informacji nie dowiemy się, czy tworzące je atomy są identyczne, czy różnią się między sobą. Jak obliczyć średnią masę atomową danego pierwiastka? Dowiesz się w tej lekcji. Masa atomu skupia się w jego jądrze. Jest ona równa sumie mas protonów i neutronów. Mówiliśmy o tym w jednym z filmów dotyczących budowy atomu. Wiesz jednak, że pierwiastek może mieć atomy o różnej liczbie neutronów w jądrze. Takie atomy różniące się masą nazywamy izotopami. Weźmy chlor. Ma on dwa izotopy, których masa atomowa wynosi odpowiednio 35 i 37. Ich masa wyrażona jest w unitach czyli międzynarodowych jednostkach masy. Jaka jest zatem średnia masa atomowa chloru? Podpowiem: nie jest to zwykła średnia arytmetyczna. Jeśli nie pamiętasz, co to takiego obejrzyj nasze filmy o średniej na pistacja.tv. Żeby policzyć średnią masę atomową, trzeba znać jeszcze jedną wielkość: wzajemne proporcje tych izotopów. Aby to zrobić korzystamy ze wzoru w którym Ar oznacza średnią masę atomową, A1, A2 i An to masy poszczególnych izotopów, procent 1, procent 2 i tak dalej to procentowa ilość danego izotopu. Obliczmy średnią masę atomową dla chloru. Masa izotopu chloru 35 to jego liczba masowa a więc A1 równa się 35 unitów. Występuje on w 75,76%. Drugi izotop chloru ma masę 37 unitów i występuje w 24,24%. Ponieważ chlor ma tylko 2 izotopy nasz wzór przyjmuje taką postać. Przechodzimy do obliczeń. Ar, czyli średnia masa atomowa, to 35 unitów razy 75,76% dodać 37 unitów razy 24,24%. I to wszystko dzielimy sobie przez 100%. Otrzymujemy 2651,6 dodać 896,9 przez 100 co daje nam średnią masę atomową chloru w przybliżeniu do pierwszego miejsca po przecinku, równą 35 i pół unita. Teraz spróbuj samodzielnie obliczyć średnią masę atomową neonu wiedząc że ma on trzy naturalne izotopy: neon 20, o zawartości 90,48%, neon 21, który stanowi 0,27% i neon 22, któremu odpowiada zawartość 9,25%. Zadanie rozwiązane? Sprawdźmy razem, czy wyszło poprawnie. Masa pierwszego izotopu to 20 unitów, a jego zawartość procentowa to 90,48%. Drugi izotop neonu ma masę 21 unitów i zawartość procentową 0,27%. Trzeci izotop, o masie 22 unity ma zawartość procentową 9,25%. Mamy tutaj trzy izotopy a więc będzie nam potrzebny wzór który je uwzględni. Możemy obliczać. Ar, czyli średnia masa atomowa to 20 razy 90,48% dodać 21 razy 0,27% i dodać 22 razy 9,25% i to wszystko dzielimy przez 100%. Otrzymujemy 1809,6 dodać 5,7 i dodać 203,5 przez 100 z czego wychodzi nam średnia masa atomowa neonu, w przybliżeniu do pierwszego miejsca po przecinku, 20,2 unita. Mam nadzieję, że i tobie udało się uzyskać taką samą odpowiedź? Średnia masa atomowa to średnia masa atomów wszystkich izotopów danego pierwiastka. Wartość ta jest podana w układzie okresowym. Odczytaj z układu okresowego średnią masę atomową tlenu. Średnia masa atomowa tlenu wynosi około 16. Odczytaj z układu okresowego, który pierwiastek ma średnią masę atomową ok. 24. To magnez, o symbolu Mg. Średnia masa atomowa to średnia mas izotopów danego pierwiastka. Obliczamy ją z następującego wzoru: gdzie Ar to średnia masa atomowa A1, A2, aż do An to masy izotopów pierwiastka procent 1, procent 2, aż do procent n, to procentowa obfitość danego izotopu. Na koniec jeszcze jedno zadanie dla Ciebie: daj znać znajomym o pistacji. Na pewno znasz kogoś, komu przyda się pomoc z chemii.

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Zofia Borysiewicz

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

fauxels (Licencja Pexels)
Stefan Kwiecinski (Licencja Pexels)
Fauxels (Licencja Pexels)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg