Próbny egzamin ósmoklasisty z matematyki 2024 już w poniedziałek 22.04

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Higiena i choroby układu ruchu

Układ ruchu

Szkielet osiowy i szkielet kończyn 10:10
Budowa i funkcje kości 07:17
Budowa i funkcjonowanie mięśni 10:36
Połączenia kości 10:52
Higiena i choroby układu ruchu 10:23

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

dlaczego aktywność fizyczna jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu ruchu,
jakie są schorzenia układu ruchu,
jakie są przyczyny powstawania skrzywień kręgosłupa, płaskostopia, krzywicy, osteoporozy,
jakie są zasady profilaktyki tych chorób.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Współczesny człowiek jest w zasadzie jedynym ssakiem który chodzi na dwóch nogach. Nie bierzemy pod uwagę krótkich przebieżek do jakich zdolne są niedźwiedzie czy małpy ani skakania, jak kangury czy myszoskoczki. Ale nie zawsze tak było. Jeszcze jakieś 20 000 lat temu po Ziemi chodził zwierzak o nazwie procoptodon. Ten wielki dwumetrowy kangur poruszał się najprawdopodobniej tak jak my bo ogromny ciężar nie pozwalał mu na hopsasanie, jak to robią jego współcześnie żyjący potomkowie. Procoptodon miał potężne tylne nogi pozwalające utrzymać masę ciała na jednej naraz masywne pośladki, usztywniony kręgosłup lędźwiowy i szeroką kość krzyżową. Także jego stawy kolanowe bardziej przypominały nasze niż te u współczesnych kangurów choć w każdej nodze posiadał tylko po jednym funkcjonującym palcu jak koń i na tych paluszkach przemierzał australijskie równiny. Niestety najprawdopodobniej wytępili go nasi biegający przodkowie, bo był smaczny. Gdy patrzysz na kręgosłup człowieka od tyłu albo od przodu, jak wolisz powinien tworzyć prostą linię — oś. Mówiliśmy o tym w innym filmie tej playlisty. Inaczej rzecz się ma gdy spojrzysz nań z boku. Z tej perspektywy przypomina podwójną literę S albo paragraf. U góry wygina się lekko ku przodowi w środkowej części ku tyłowi a pod koniec znów ku przodowi. Te naturalne krzywizny nazywają się lordozą. Mamy szyjną i lędźwiową. I kifozą — to ta w odcinku piersiowym. W końcowym odcinku możemy też wskazać kifozę krzyżowo–guziczną. Taki kształt kręgosłupa nie jest nam dany od urodzenia. U niemowląt przypomina on literę C. Taki kształt małpom pozostaje na całe życie. Krzywizny są adaptacją do dwunożnej postawy. Dzięki nim lepiej rozkładają się obciążenia, a w trakcie biegu mózg nie obija nam się w czaszce bo jest amortyzowany. Jak widzisz, kręgosłup kształtujemy sami naszą postawą, sposobem chodzenia czy siedzenia. Gdy chodzimy zgarbieni, w źle dopasowanych butach, taszczymy ciężkie plecaki na jednym ramieniu, siedzimy z podkulonymi nogami, a do tego mało się ruszamy nasza oś szkieletu cierpi. Pojawiają się problemy. Najczęstszym jest skolioza czyli boczne skrzywienie kręgosłupa. Nieleczona sprawia, że zniekształcona klatka piersiowa tworzy garb uciska płuca, powodując kłopoty z oddychaniem, a zmiana obciążeń wymusza nieprawidłowe ustawienie bioder kolan i stóp, wywołując przewlekłe bóle i zwyrodnienia. Podobny efekt daje nadmierne pogłębienie naturalnych krzywizn kręgosłupa. Różnorodnych krzywizn mamy w naszym szkielecie więcej. Już same kości prezentują całą feerię kształtów. Spójrz choćby na swoje stopy. Odpowiednie ustawienie względem siebie tworzących je kości tworzy łuki i wygięcia. Najlepiej będzie to zobaczyć oglądając mokry odcisk. Spauzuj film, ściągnij skarpetkę zmocz stopę w wodzie i stań na suchej bibule. I jak? Popatrz na rysunek i porównaj swój odcisk z tymi na schemacie. Który przypomina najbardziej? Mam wielką nadzieję, że ten drugi z lewej. Jeśli trzeci, to masz osłabione mięśnie i więzadła stopy. Ale odpowiedni zestaw ćwiczeń i noszenie dobrego, wygodnego obuwia pomogą Ci uporać się z tym problemem. Gorzej, jeśli twoja mokra stopa odcisnęła na podłodze obrazek z prawej strony. Masz płaskostopie! Czym prędzej zgłoś się na leczenie! Być może wystarczy porządna fizjoterapia. Jeśli nie, konieczne będą specjalne wkładki. To ważne, by je nosić, bo w ten sposób dbasz nie tylko o zdrowie swoich stóp ale też kolan, bioder i kręgosłupa. A teraz osusz nogę i palcami podnieś z podłogi skarpetkę. To świetna aktywność dla mięśni stopy! Jeśli jeszcze raz uważnie popatrzysz na naszego kostka, to zauważysz że sporo kości jest powyginanych. Możesz wskazać kilka takich pogiętych przypadków? Pewnie zwróciły Twoją uwagę żebra albo obojczyki. Spokojna głowa! Te powyginane kości są zupełnie zdrowe! Mają pod dostatkiem soli wapnia i fosforu. Bywa jednak i tak, że powyginane są kości które powinny być proste jak uda czy piszczele. Taką sytuację widzisz na zdjęciu. To efekt złej gospodarki wapniem czy fosforem w okresie, kiedy kości rosną. Przyczyną może być uboga w te pierwiastki dieta, brak witaminy D albo nieprawidłowa praca tarczycy. Wówczas kości są miękkie i podatne na deformacje. Gdy dziecko zaczyna chodzić wyginają się pod jego ciężarem a ze względu na kształt, jaki przyjmują chorobę tę nazywamy krzywicą. Równie niefajna choroba która zmienia gęstość i strukturę kości a przez to ich wytrzymałość nosi nazwę osteoporozy. Skojarz po nazwie. Co się dzieje z taką kością? Może na właściwy trop naprowadziły Cię pory? To dobre skojarzenie bo kość z osteoporozą ma więcej porów czyli jest po prostu bardziej dziurawa niż zdrowa, do tego jest też bardziej krucha. Patrząc na obrazki, widać że jest tam po prostu mniej kości w kości. A masę kostną zaczynamy tracić już w trzydziestym roku życia! Warto zatem postarać się aby do tego czasu zgromadzić solidny zapas z którego będzie można na starość podbierać. Szkieletowi szkodzi nadmierna chudość. To dlatego, że wzmacniające kości hormony produkowane są w tłuszczu na przykład żeńskie estrogeny. Najbardziej narażone na osteoporozę są panie po menopauzie kiedy poziom ich hormonów płciowych mocno spada. Utracie masy kostnej sprzyja też mała aktywność fizyczna palenie papierosów nadużywanie alkoholu stosowanie niektórych leków niedobór witaminy D oraz wapnia i białka w pokarmie. Kości słabną, gdy nie wykorzystujemy ich podporowego potencjału i nie modelujemy ich pracą mięśni. Najlepszą profilaktyką osteoporozy są ćwiczenia oporowe wykonywane z dużymi ciężarami. Dobre są też szybkie biegi chodzenie po schodach, skakanie na skakance i inna aktywność intensywnie angażująca mięśnie. Jak widzisz, podstawowym elementem zdrowia naszych kości, mięśni, stawów i innych elementów układu ruchu jest ruch. Aktywność fizyczna doskonale wzmacnia ten układ, co sprawia, że staje się on mocniejszy i bardziej odporny na urazy. Dodatkowo ruchy usprawniają wydzielanie mazi we wnętrzu stawów a ta jak oliwa smaruje nasze chrząstki żeby za bardzo nie skrzypiały i nie trzeszczały. Ale pamiętaj! Regeneracja jest integralną częścią każdego treningu! Nie zapominaj o odpoczynku, rozciąganiu masowaniu i... morsowaniu! Nie tylko mięśnie, ale też kości podlegają ciągłej przebudowie. Aby sprostać tym budowlanym wyzwaniom komórkom potrzebne są materiały głównie białka i witaminy. O tym, skąd je brać opowiadamy w lekcji o układzie pokarmowym. Złamanie kości to raczej jasna i bolesna sprawa. A czy wiesz, jaka jest różnica między skręceniem, a zwichnięciem stawu? Ciekawa jestem Twoich odpowiedzi w komentarzu pod filmem! Skrzywienia kręgosłupa to nadmierna kifoza nadmierna lordoza oraz skolioza. Płaskostopie to obniżenie lub całkowity zanik sklepienia stopy. Osteoporoza i krzywica to zaburzenia gęstości i struktury kości. Powoduje je głównie niedobór wapnia fosforanów oraz witaminy D w diecie. Wiesz już, jakie wady postawy Ci grożą i jak im zapobiegać. A więc ostatnie kliknięcie w przycisk subskrypcji i czas zrobić sobie przerwę od komputera!

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz, Anna Suska

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Grzegorz Jakubiec, Анна Альохіна

Doświadczenia: Angelika Apanowicz

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności